Wesele. ABC literatury

Wydane w 1901 roku Wesele Stanisława Wyspiańskiego to bez wątpienia jeden z najsłynniejszych, do dziś wielokrotnie inscenizowanych polskich dramatów narodowych; nowatorskie w formie arcydzieło dramatu dwudziestowiecznego, łączące elementy romantyczne z poetyką symboliczną. Jego premiera w krakowskim Teatrze Miejskim w marcu 1901 roku stanowiła spore wydarzenie towarzyskie. Inspiracją do powstania utworu było bowiem wesele przyjaciela Wyspiańskiego, poety Lucjana Rydla, z Jadwigą Mikołajczykówną, chłopką z podkrakowskiej wsi Bronowice Małe. Pierwowzorami scenicznych postaci były więc autentyczne, znane publiczności osoby. Na scenie pojawiły się także przywołane w marzeniach i wizjach bohaterów postaci fantastyczne – wśród nich najbardziej tajemniczy i charakterystyczny dla Wesela Chochoł. Barwny obraz wiejskiej zabawy jest pretekstem do ukazania politycznej niedojrzałości polskiego społeczeństwa początku XX wieku. Wyspiański wini za nią inteligencję, jej bierność, utrwalanie społecznych stereotypów i pozorność młodopolskiej chłopomanii. Myśl tę obrazuje jedna z największych symbolicznych i wizyjnych scen dramatu polskiego, finalny somnambuliczny taniec bohaterów prowadzony przez Chochoła przy dźwiękach śpiewanej przez niego piosenki: Miałeś, chamie, złoty róg (...) ostał ci się jeno sznur.