Szary, kolor nadziei

Irina Ratuszyńska w swojej książce przedstawia wzruszające wspomnienia z lat spędzonych w więzieniu i obozie o zaostrzonym rygorze dla szczególnie niebezpiecznych przestępców w Mordowii w latach 1983-1986. Jej tekst, napisany w 1987 roku, został po raz pierwszy wydany w Londynie w 1989 roku, a następnie przetłumaczony na kilka języków, w tym angielski, francuski, niemiecki, szwedzki, fiński, duński, norweski, włoski, holenderski oraz japoński. Teraz debiutuje również w polskim przekładzie.

Książka Ratuszyńskiej rzuca światło na mało znany świat radzieckich obozów dla więźniów politycznych w latach osiemdziesiątych XX wieku. Stanowi ważny dokument historyczny, będący jednocześnie głęboko osobistym świadectwem ludzkiej solidarności i siły moralnej w obliczu nieludzkich warunków. Autorka używa żywego i bogatego języka, a jej dramatyczne opisy wydarzeń czynią książkę niezwykle wciągającą i fascynującą.

Tytuł książki nawiązuje do koloru więziennego munduru. W epilogu Ratuszyńska pisze: "Ja tymczasem żyję i jest to zapewne niesprawiedliwe. Przechowuję nikomu tutaj niepotrzebny więzienny uniform roboty pani Lidy. Czasami do owej obozowej skóry, która tyle widziała, przyciskam policzek. Mój szary kolor! Kolor nadziei! Jak długo jeszcze na mojej ziemi będą stały owe obozy? Jak będę mogła dzisiaj zasnąć, kiedy wciąż tam stoją?". Te słowa odzwierciedlają jej emocjonalne zaangażowanie i głęboko osobiste przeżycia związane z dramatycznym okresem życia spędzonym w niewoli.