Pisma i felietony muzyczne. Tom II

Wybór tekstów Stefana Kisielewskiego, które łączą w sobie dwie jego największe pasje: muzykę oraz słowo pisane. 

Kisielewski był z wykształcenia muzykiem, studiował też polonistykę i filozofię – w jego szkicach i felietonach poświęconych muzyce objawia się zatem najpełniej cała skala jego talentu oraz temperamentu – literackiego, muzycznego i krytycznego. W najnowszym tomie znajdą się zbiory felietonów muzycznych Kisiela pt. „Z muzycznej międzyepoki”, „Muzyka i mózg” oraz szkice „Grażyna Bacewicz i jej czasy”, „Poematy symfoniczne Ryszarda Straussa”. Niewątpliwie największym atutem tego tomu będą teksty Kisiela przedrukowywane po raz pierwszy od czasu ich pierwotnej prasowej publikacji – m.in. o Ewie Demarczyk, rock’n’rollu czy muzyce big beatowej.

NOTA WYDAWNICZA

Zbiór artykułów i szkiców muzycznych Stefana Kisielewskiego „Z muzycznej międzyepoki” (zawierający teksty publikowane w prasie w latach 1956–1965) został wydany tylko raz, w roku 1966 w Krakowie przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Obecną edycję tego zbioru oparto na tym właśnie wydaniu, usuwając jednak siedem tekstów: esej „Perspektywy jazzu” (będący wstępem do książki Leopolda Tyrmanda pt. „U brzegów jazzu”) został przedrukowany w poprzednim tomie dzieł zebranych Stefana Kisielewskiego w rozdziale Obywatel jazz; a kolejne sześć tekstów („Co tam komu w uszach gra...”; „Nowa sztuka nowych ludzi”; „Opole po raz pierwszy”; „Piosenka na sprzedaż”; „Groch z kapustą, czyli dziwne materii pomieszanie”; „Mistrz i uczeń”) zostało przeniesionych w niniejszym tomie do rozdziału poświęconego m.in. kulturze masowej pt. „Bufet kulturalny”. Również książka „Muzyka i mózg”, która jest zbiorem szkiców i esejów muzycznych Kisiela z lat 1966–1972, do tej pory ukazała się tylko raz, w roku 1974 nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Obecną edycję oparto na tym właśnie wydaniu. 

Zeszytowe wydawnictwo pt. „Grażyna Bacewicz i jej czasy” miało również tylko jedno wydanie w roku 1964 (Polskie Wydawnictwo Muzyczne), na którym to oparto tekst obecnego wznowienia. Małych rozmiarów książeczka „Poematy symfoniczne Ryszarda Straussa” także miała dotąd tylko jedno wydanie, w roku 1955 (Polskie Wydawnictwo Muzyczne), było podstawą do wznowienia zawartego w niniejszym tomie. 

Zupełnie osobną grupę tekstów stanowią te zebrane w rozdziale „Bufet kulturalny”, który ma zbierać felietony Kisiela poświęcone kulturze popularnej oraz inne teksty rozproszone (wywiady, wspomnienia). Sześć tekstów znajdujących się w tym rozdziale („Co tam komu w uszach gra...”; „Nowa sztuka nowych ludzi”; „Opole po raz pierwszy”; „Piosenka na sprzedaż”; „Groch z kapustą, czyli dziwne materii pomieszanie”; „Mistrz i uczeń”) zostało wyjętych z książki znajdującej się w niniejszym tomie pt. „Z muzycznej międzyepoki”. Kolejne felietony traktujące o kulturze masowej przypominamy po raz pierwszy od czasu ich prasowej publikacji: „Mimo ucha, czyli o sztukę codzienną” („Tygodnik Powszechny” nr 26/1960); „Czerwono-Czarni, czyli tropem kultury masowej” („Tygodnik Powszechny” nr 37/1962); „Gdy mi ciebie zabraknie...” („Tygodnik Powszechny” nr 4/1964); „Demoniczna Ewa”, („Polska” nr 5/1967). 

Szkic „O kronikach Strawińskiego” ukazał się jako posłowie do książki Igora Strawińskiego „Kroniki mego życia” (Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1973), i na tym wydaniu oparto niniejszy przedruk.  Pozostałe teksty (wspomnienia i wywiady) ukazywały się głównie w „Ruchu Muzycznym” – czasopiśmie, którego Stefan Kisielewski był współzałożycielem: „Życie paryskie” („Ruch Muzyczny” nr 5/1977); „Z tego nie będzie żadnego wywiadu” – rozmawiała Marta Ługowska („Ruch Muzyczny” nr 14/1983); „Moje hobby” – rozmawiał Bronisław Tumiłowicz („Ruch Muzyczny” nr 10/1988); „Z Kisielem po raz ostatni” – rozmawiał Adam Sławiński (pierwodruk: „Dziennik Ludowy” z 9–15.10.1991; przedruk: „Ruch Muzyczny” nr 19/1995); „Ostatni wywiad ze Stefanem Kisielewskim” – rozmawiała Marta Ługowska (fragment tej rozmowy ukazał się w Biuletynie „Warszawskiej Jesieni” nr 3/24.12.1991; całą rozmowę wydrukował „Ruch Muzyczny” nr 21/1991; przedruk w pierwszą rocznicę śmierci: „Tygodnik Powszechny” z 27.09.1992) 

Zupełnie osobnym szkicem jest zawarty w tym tomie tekst pt. „Wspomnienia”. Pierwotnie była to wypowiedź Stefana Kisielewskiego, którą nagrano 28 czerwca 1985 roku w Bibliotece Związku Kompozytorów Polskich specjalnie na potrzeby sympozjum poświęconego twórczości Floriana Dąbrowskiego, Stefana Kisielewskiego i Zygmunta Mycielskiego (odbyło się w Warszawie 29–30 listopada 1985 roku). Wypowiedź tę spisano i przedrukowano w książce: „Florian Dąbrowski”, „Stefan Kisielewski”, „Zygmunt Mycielski: melos, logos, etos”, którą wydał Związek Kompozytorów Polskich (1987). Na tej też edycji oparto obecne wydanie tego tekstu.

Stefan Kisielewski (1911-1991) - pisarz, kompozytor, krytyk muzyczny, publicysta, nazywany pierwszym felietonistą Rzeczpospolitej. Przez 45 lat publikował felietony w „Tygodniku Powszechnym”, podpisując się po prostu: Kisiel. W latach 1957-1965 był posłem na Sejm PRL z ramienia koła poselskiego Znak (obok Tadeusza Mazowieckiego, Jerzego Zawieyskiego oraz Stanisława Stommy). Był autorem m.in.: powieści „Sprzysiężenie", „Zbrodnia w dzielnicy północnej", „Widziane z góry"; szkiców muzycznych: „Gwiazdozbiór muzyczny"; zbiorów felietonów: „Rzeczy małe, 100 razy głową w ścianę", „Materii pomieszanie"; oraz najsłynniejszych: „Abecadła Kisiela" i „Dzienników". W 1990 roku ustanowił nagrodę swojego imienia (Nagroda Kisiela), która przyznawana jest do dziś (wśród laureatów m.in.: Władysław Bartoszewski, Jerzy Waldorff, Jerzy Giedroyc, ks. Józef Tischner, Lech Wałęsa, Stanisław Tym, Jan Nowak-Jeziorański).