Najbliższe kresy. Ostatnie polskie lata

W 2019 roku, gdy ukazała się książka "Ostatnie lata polskiego Lwowa", nie spodziewałem się, że to zapoczątkuje cykl obejmujący kilka tomów. W tej szóstej części skupiłem swoją uwagę na terenach dzisiejszej Litwy i Białorusi. Choć Polaków na tych ziemiach pozostało niewielu, to w ostatnich dwóch stuleciach odgrywali kluczową rolę w sferach kultury i społeczeństwa tych regionów. Szczególnie istotny był ich wkład podczas powstań narodowych i w okresie międzywojennym, gdy często wpływali także na politykę.

Omawiam nieznane dotąd aspekty życia Stanisława Moniuszki w Wilnie i Mińsku oraz przybliżam działalność Ignacego Józefa Kraszewskiego związaną z "Athenäum". Wyjątkowy artysta, Napoleon Orda, zasłużenie uwiecznił kresy swoją twórczością. Poruszam też temat tajnej drukarni "Robotnika" działającej przy Bulwarze Aleksandryjskim w Wilnie, która była ważnym kanałem komunikacyjnym PPS-u.

Opowiadam o ekskluzywnej Połądze jako Rivierze Tyszkiewiczów oraz młodości Melchiora Wańkowicza w Nowotrzebach i Kalużycach. Przyglądam się też przypadkom ideowego komunisty Władysława Broniewskiego, życiu Zofii Nałkowskiej w Grodnie i okolicach Nadniemeńskich oraz procesowi brzeskiemu, który ukazuje, jak pozbywano się opozycji parlamentarnej.

Opisuję również niezwykłe wydarzenia z życia gwiazdy Ordonki w Wilnie, a także ciemne karty demokracji II Rzeczypospolitej, takie jak Bereza Kartuska. Analizuję różnice między prawdą historyczną a hollywoodzką wersją historii w kontekście Tewje Bielski i Puszczy Nalibockiej. Konflikt między Sergiuszem Piaseckim a Czesławem Miłoszem, zapoczątkowany przez kobietę, również znalazł swoje miejsce w tej książce. Na zakończenie wspominam ostatnich repatriantów kresowych, jak Czesława Niemena i Władysława Kozakiewicza, którzy odcisnęli swoje piętno na kulturze powojennej Polski.