Thomas Bernhard - sylwetka autora

Thomas Bernhard był austriackim pisarzem i dramaturgiem, uznawanym za wybitnego przedstawiciela literatury niemieckojęzycznej. Jego twórczość bywa nazywana największym osiągnięciem literackim od czasów II wojny światowej. Bernhard przyszedł na świat w Heerlen w Holandii, jako nieślubny syn Herty Fabjan i Aloisa Zuckerstaettera. Jego dziadkiem był pisarz Johannes Freumbichler. Wczesne lata życia spędził w Wiedniu i Seekirchen w rejonie Salzburga, a po ślubie matki w 1936 roku przeniósł się do Traunstein w Bawarii. Bernhard uczęszczał najpierw do szkoły podstawowej w Seekirchen, a później do narodowo-socjalistycznej szkoły z internatem, Johanneum. Ukończył edukację w 1947 roku z zamiarem zostania kupcem. Z powodu nieuleczalnej choroby płuc, lata 1949-1951 spędził w sanatorium Grafenhof, które opuścił rzekomo z własnej woli. W późniejszych latach, od 1955 do 1957, studiował aktorstwo w Mozarteum w Salzburgu.

Poświęcił się pisarstwu, choć na początku podejmował się różnych prac, w tym pracy dostawcy piwa, by móc się utrzymać. Dzięki wsparciu zamożnej Hedvig Stavianicek, poznanej w sanatorium, mógł skupić się na twórczości literackiej. Bernhard zmarł w swoim domu w Ohlsdorfie, dokąd przeprowadził się w 1965 roku. W testamencie zakazał wystawiania swoich sztuk w Austrii oraz publikacji nieopublikowanych dotąd dzieł. Informacje o jego śmierci podano dopiero po pogrzebie, a pisarz spoczął na wiedeńskim cmentarzu w Grinzingu, w pobliżu Hedvig Stavianicek i jej męża.

Choć Bernhard często spotykał się z krytyką w Austrii, gdzie nazywano go Nestbeschmutzer, za granicą był ceniony jako geniusz. Jego twórczość była odzwierciedleniem odosobnienia, które czuł w swoim życiu, a także walki z nieuleczalną chorobą. Jednym z wyróżników jego stylu są monologi, w których bohaterowie wyrażają swoje postrzeganie świata przed biernymi słuchaczami, zazwyczaj w kontekście określonych sytuacji. Jego prace, jak np. Przyczyna, Suterena, Oddech, Chłód i Dziecko, są znane jako literatura autobiograficzna.

Bohaterowie jego dzieł, często studenci, nazywani przez Bernharda Geistesmenschen, w swoich tyradach krytykują to, co dla Austriaków jest ważne, takie jak państwo oraz znane instytucje i artystów. Twórczość Bernharda nie ogranicza się jednak do krytyki społecznej, lecz sięga głębiej, eksplorując motywy izolacji i autodestrukcji jednostek dążących do perfekcji. Według Bernharda, doskonałość jest nieosiągalna, gdyż prowadzi do stagnacji, a w konsekwencji do śmierci. Jego słynne słowa „Es ist alles lächerlich, wenn man an den Tod denkt” (Wszystko, w porównaniu ze śmiercią, jest farsą), wypowiedziane przy odbiorze austriackiej nagrody narodowej w 1968 roku, przyczyniły się do wywołania skandalu.

Jego powieść "Holzfällen" (Wycinka) przez lata nie mogła zostać opublikowana z powodu zarzutów o zniesławienie, które wytoczył jeden z jego dawnych przyjaciół. Krytykę wzbudziły także inne jego sztuki, jak na przykład "Plac Bohaterów" z 1988 roku, oskarżane o oczernianie Austrii. Dramaty te były wystawiane przez kontrowersyjnego reżysera, Clausa Peymanna, który także spotkał się z krytyką za swoje nowatorskie podejście do teatru. Nawet po śmierci Bernhard wzbudzał kontrowersje, zakazując publikacji i wystawiania swoich dzieł w Austrii do 2059 roku. Jednak zapis ten bywa czasami ignorowany przez wykonawców jego woli.