Miroslav Krleža - sylwetka autora

Chorwacki pisarz, uznawany za jedną z czołowych postaci literatury tego kraju, Miroslav Krleža, urodził się w rodzinie urzędniczej. Swoją edukację rozpoczął w akademii wojskowej w Budapeszcie, ale wkrótce ją przerwał z uwagi na wojny bałkańskie. Od 1913 roku osiedlił się w Zagrzebiu, gdzie poświęcił się pisarstwu. W czasie I wojny światowej Krleža służył na froncie galicyjskim, a później pracował jako dziennikarz w Zagrzebiu. U schyłku wojny związał się z kręgiem przyszłych twórców partii komunistycznej w Chorwacji. Po zakończeniu konfliktu zaangażował się w krytykę dominującej "ideologii burżuazyjnej" poprzez działalność publicystyczną.

II wojna światowa upłynęła mu w Zagrzebiu, gdzie miał znaczący wkład w formowanie nowej, socjalistycznej Jugosławii. Zajmował wysokie stanowiska w partii, był wiceprezesem Jugosłowiańskiej Akademii Nauk i Sztuk oraz pełnił funkcję dyrektora Zakładu Leksykograficznego. Twórczość Krležy odegrała kluczową rolę w rozwoju współczesnej kultury chorwackiej, a jego celem była fundamentalna edukacja narodowa Chorwatów. Jego prace często poruszają temat tragicznych losów Chorwacji oraz krytycznie odnoszą się do jej feudalnej i burżuazyjnej przeszłości. Krleža w swojej literaturze sięga również po tematy wiejskie, dokonując historyczno-kulturowej analizy teraźniejszości.

Debiutował literacko w 1914 roku na łamach czasopism, początkowo skupiając się na dramatach, które zebrano w tomie "Legenda" w 1933 roku. Pierwsze sukcesy przyniosły mu poematy "Pan" i "Tri simfonije" (1917) oraz prozaiczny poemat "Chorwacka rapsodia" (1918). Jego najbardziej owocny okres przypadł na czas po I wojnie światowej, kiedy to powstały m.in. tomy "Pjesme" (1918-1919), "Liryka" (1919) oraz cykl antywojennych nowel "Chorwacki bóg Mars" (1922). Swoje satyryczne spojrzenie wyraził w pamflecie "Chorwackie kłamstwo literackie" (1919).

Po przerwie skoncentrowanej na działalności publicystycznej, Krleža opublikował cykl "Glembajevi" (1932), zawierający dramaty i nowele o losach chorwackiej rodziny mieszczańskiej. W tym czasie napisał również powieści takie jak "Powrót Filipa Latinovicza" i "Na krawędzi rozumu" (1932) oraz "Bankiet w Blitwie" (1938). Szczególne miejsce w jego twórczości zajmuje cykl poetycki "Ballady Pietrka Kerempuha" (1936), napisany w ludowym dialekcie kajkawskim. Od 1962 roku publikował powieść "Sztandary" na łamach miesięcznika "Forum". Znaczącą część jego dzieł przetłumaczono na język polski, w tym "Na krawędzi rozumu", "Ballady Pietrka Kerempuha" oraz "Bankiet w Blitwie". Zbiory nowel i opowiadań ukazały się w polskich tomach "Świerszcz nad wodospadem" (1961) i "Tysiąc i jedna śmierć" (1978), a "Dzienniki i eseje" zostały przetłumaczone w 1984 roku.