Za jeden wiersz. Cztery lata w chińskim więzieniu

W lipcu 1989 roku, kiedy o czerwcowych wydarzeniach na placu Tiananmen dowiedział się już świat, Liao Yiwu, młody poeta wiodący dotąd beztroskie życie wagabundy, postanowił przemówić. Za publiczne wygłoszenie swego poematu „Masakra” został wtrącony do więzienia.

Liao Yiwu spędził w zamknięciu cztery lata. „Za jeden wiersz” to wstrząsająca relacja z tego okresu: opis mało znanych realiów chińskiego więzienia, przemocy stosowanej przez strażników i współwięźniów, tortur, a także wszechogarniającej monotonii codziennego życia. Jednak nawet za więziennym murem pisarz potrafił znaleźć człowieczeństwo.

„Więzienie, do którego trafił Liao Yiwu, uczyniło z tego awangardowego poety, anarchisty i włóczykija kronikarza chińskiego gułagu. Choć wywodził się z rodziny prześladowanej za Mao, nigdy nie uważał siebie za dysydenta, nie brał też udziału w protestach studenckich. Pod wpływem chwili napisał "Masakrę", poemat o brutalnym stłumieniu manifestacji na placu Tiananmen. Skazany za to na cztery lata, poznał chiński system penitencjarny od podszewki. Prowincjonalne areszty i więzienia, do których trafił, nie były najgorsze, ot przeciętne chińskie zakłady karne. I właśnie to, że są przeciętne, budzi szczególną grozę. Liao opisuje świat totalnego upodlenia, w którym życie ludzkie się nie liczy.” Maria Kruczkowska

„Literacki kunszt Liao Yiwu sprawia, iż sarkazm objawia się w zdaniach zawsze jako druga strona męki. Dokumentalne fragmenty książki przeplatają się z poetyckimi. Ta mieszanka wwierca się podczas lektury nie tylko w głowę, powoduje też ucisk w żołądku. Język Liao Yiwu oddziałuje na ciało, gdyż sam przeszedł cielesne męczarnie. Tak jak on sam musiał przełknąć ubezwłasnowolnienie i tortury, to pomstuje, to szepcze, a w końcu wyzwala się.” Herta Müller

„Liao jest prawdziwym poetą [...]. swoim wrażliwym okiem obserwuje otaczającą go rzeczywistość. „Za jeden wiersz” to gęsta, wstrząsająca i pełna szczegółów książka, przybliżająca Zachodowi sposób funkcjonowania chińskiego wymiaru sprawiedliwości.” „The New York Times”

„Liao Yiwu szokuje, wprawia w konsternację, bawi czarnym humorem i inspiruje historiami o ludzkiej godności i przyzwoitości, której nie udało się złamać. „Za jeden wiersz” to zapis więziennych wspomnień, pokazujących siłę aktu oskarżenia wydanego przez brutalną dyktaturę. To reportaż napisany językiem literatury pięknej, zasługujący na godne miejsce wśród klasyków.” „The San Francisco Chronicle”

„Reportaż Liao Yiwu to książka okrutna, zatrważająca, a jednocześnie pełna zrozumienia i głębokiego humanizmu.” „The Christian Science Monitor”