Wszystkie boże dzieci tańczą

Pierwsze spotkanie z twórczością Murakamiego to dobra okazja, aby podzielić się ze światem wrażeniami, jakie towarzyszyły mi podczas lektury “Wszystkie boże dzieci tańczą”. Moi przyjaciele często komplementowali geniusz japońskiego pisarza, zauważony przez nich na łamach innych jego powieści - z “Norwegian Wood” czy “Kafka nad morzem” na czele. Mimo to w pierwszej kolejności zdecydowałem się sięgnąć po zbiór opowiadań: trochę z lenistwa, ostatnio mam sporo obowiązków na głowie i krótkie opowiadania wydały mi się bardziej przystępną formą niż opasłe księgi jak choćby gorąca polecana na forum Klubu Dobrej Książki trylogia “1Q84”. Czy “Wszystkie boże dzieci tańczą” i zawarte w nich sześć opowiadań to dobry punkt wyjścia dla zapoznania się niezwykłą twórczością Murakamiego? Losy bohaterów opisane w każdym z opowiadań to oddzielna historia, wszystkie mają jednak jeden punkt wspólny: trzęsienia ziemi. Inspiracją dla tego pomysłu było katastrofalne trzęsienie ziemi, które nawiedziło Kobe w 1995 roku - był to czas wielkiej klęski humanitarnej, czas który uświadomił mieszkańcom kraju kwitnącej wiśni jak kruche jest w istocie ich poczucie bezpieczeństwa. Mieszkańcy Japonii od najmłodszych lat są przygotowywani na podobne scenariusze, wspomniany wyżej kataklizm pozostawił trwały ślad w świadomości Japończyków - dość powiedzieć, że jego siła przekraczała 6 stopni w skali Richtera. Było ono porównywalne tylko do dramatu z 1923 roku, który doszczętnie zrujnował Tokio i Jokohamę. Mimo iż ziemia trzęsie się tam o wiele częściej niż w innych częściach świata, a wstrząsy o sile 1,5 do 2,5 stopni w skali Richtera są dla Japończyków chlebem powszednim - doświadczają ich nawet kilkaset razy w roku - to właśnie trzęsienie ziemi z połowy lat 90’ jest symbolem obecnego pokolenia. Wpływ na to ma sam Murakami, opisane przez niego na kartach sześciu opowiadań w ramach “Wszystkie boże dzieci tańczą” wstrząsy, dotykają nie tylko płyt tektonicznych, ale również ludzi: być może są nawet głębsze, bardziej tajemnicze i obłędnie pustoszące ich dusze oraz umysły. Skupię się na dwóch moich ulubionych opowiadaniach: “Tajlandia” oraz “Miodowe ciasto.” Pierwsze z nich to historia Satsuki - zawodowej patolog - która wraca do Japonii po tym, jak doszła do wniosku, że "ma dość życia w Ameryce", gdzie przez ponad dekadę prowadziła badania nad funkcją immunologiczną tarczycy. W trakcie opisanej historii Satsuki ma miejsce wiele niezwykłych wydarzeń, https://******.**. jej sny zaczynają się spełniać: co jest jednym z moich ulubionych momentów całej tej książki! "Ona mówi, że w twoim ciele jest kamień. Twardy, biały kamień. Mniej więcej wielkości dziecięcej pięści. Nie wie, skąd się wziął." "Kamień?" zapytała Satsuki. "Na kamieniu jest coś napisane, ale ona nie może tego odczytać, ponieważ jest to po japońsku: małe czarne znaki jakiegoś rodzaju. Kamień i jego napis to stare, stare rzeczy. Żyłaś z nimi w sobie przez bardzo długi czas. Musisz pozbyć się tego kamienia. W przeciwnym razie po twojej śmierci i kremacji pozostanie tylko kamień." Ja żyję takimi rzeczami, trafiają one prosto w moje serce i zostają na długo w pamięci! "Niedługo będziesz miał sen o dużym wężu. W twoim śnie będzie się on wydostawał z dziury w ścianie - zielony, łuskowaty wąż. Kiedy już odepchnie się na trzy stopy od ściany, musisz chwycić go za szyję i nigdy nie puszczać. Wąż będzie wyglądał bardzo przerażająco, ale w rzeczywistości nie może zrobić ci nic złego, więc nie wolno ci się go bać. Trzymaj się go obiema rękami. Myśl o nim jak o swoim życiu i trzymaj się go z całych sił. Trzymajcie go tak długo, aż obudzicie się ze snu. Wąż połknie twój kamień za ciebie. Czy rozumiesz?" Przyprawiło mnie to o dreszcze, mocne co? Tajlandia kończy się otwartym zakończeniem - jak większość opowiadań w tym zbiorze. Sama w sobie stanowi interesującą lekturę, sporo w niej metafor, alegorii, niedopowiedzeń: każdy czytelnik z wyobraźnią doceni sposób w jaki została nakreślona ta historia. Podobała mi się najbardziej ze wszystkich opowiadań! “Miodowy Placek” Ostatnie chronologicznie opowiadanie dotyczy trójki przyjaciół, Junpei, Takatsuki i Sayoko - narrację prowadzi Junpei, to on jest w centrum tej opowieści. Wart przytoczenia jest fragment opisujący relację między Junpei, a Sali, córką Sayoko. "Junpei często wymyślał historie dla Sali, gdy ta kładła się spać. A kiedy czegoś nie rozumiała, prosiła go o wyjaśnienie. Junpei długo zastanawiał się nad swoimi odpowiedziami. Pytania Sali były zawsze ostre i interesujące, a kiedy się nad nimi zastanawiał, mógł też wymyślać nowe zwroty akcji." Ponieważ w mojej ocenie każdy znajduje w książkach to czego szuka, pozwoliłem sobie przytoczyć kilka wartych uwagi cytatów, na koniec perełka: sztuczka ze stanikiem autorstwa Satoko:-) "Sayoko miała na sobie workowaty czarny sweterek typu crewneck. Położyła obie ręce na stole i liczyła, "Jeden ... dwa ... trzy! "Jak żółw, który wciąga swoją skorupę, wsunęła prawą rękę do rękawa, a następnie wykonała lekki ruch drapiący w plecy. Prawa ręka znów wysunęła się na zewnątrz, a lewa powędrowała do rękawa. Sayoko odwróciła głowę, a lewa ręka wyciągnęła się trzymając biały stanik - mały, bez drutów. Bez najmniejszego zbędnego ruchu, ręka i stanik wróciły do rękawa, a ręka znów wyszła. Potem prawa ręka wciągnęła się, szturchnęła z tyłu i znowu wyszła. Koniec. Sayoko oparła prawą rękę na lewej na stole. "Dwadzieścia pięć sekund," powiedziała Sala. "To świetnie, mamusiu, nowy rekord! Twój najlepszy czas do tej pory wynosił trzydzieści sześć sekund." Takich inspirujących, błyskotliwych i często zabawnych fragmentów w niniejszym zbiorze opowiadań jest więcej: twórczość Murakamiego należy oceniać w kategoriach literatury pięknej, a przez to wymagające, bynajmniej nie wolnej jednak od akcentów humorystycznych. Kto choć raz się nie uśmiecha czytając “Wszystkie boże dzieci tańczą” ten niech pierwszy rzuci książką:-)

Wszystkie boże dzieci tańczą Powieść “Wszystkie boże dzieci tańczą to zbiór sześciu opowiadań, dla których wspólnym punktem odniesienia jest trzęsienie ziemi jakie nawiedziło swojego czasu japońskie miasto Kobe. Pierwsze z nich, “UFO ląduje w Kushiro” to opowiadanie, treścią którego autor przybliża czytelnikowi postać mężczyzny o imieniu Komura, dla którego odejście żony i rozpad małżeństwa stanowi nowy początek w życiu. Dalej, “Krajobraz z żelazkiem” przedstawia pana Mitake, który ponad wszystko w życiu lęka się śmierci... w lodówce. Wizja ta nawiedza mężczyznę w jego snach i nie pozwala normalnie funkcjonować. Towarzyszy mu często młoda kobieta o imieniu Junko, oboje spędzają czas przy paleniu ognisk. Z kolei "Wszystkie boże dzieci tańczą" przedstawia Yoshiyę, który już w dzieciństwie nabrał przekonania, że pochodzi z niebios, określa sam siebie jako “Boże dziecko”. Porzuca to przekonanie po wielu latach, gdy dochodzi do wniosku, że geneza jego pochodzenia nie ma tak naprawdę większego znaczenia. Czwarte z opowiadań kreśli piórem autora opowieść pod tytułem "Tajlandia", gdzie opisana historia związana jest z kobieta o imieniu Satsuki, nosząca w sobie tajemnicę od wielu lat skrywaną nawet przed bliskimi przyjaciółmi. Kobieta ma szczęście, spotyka mężczyznę, który budzi w niej zaufanie i pozwala uwolnić się od ciężaru mrocznych sekretów. Przedostatnie z opowiadań to historia o tytule "Pan Żaba ratuje Tokio" - oryginalne w swoich założeniach, mimo to zyskało moja umiarkowaną ledwie sympatię. W tej opowieści Katagiri poznaje ogromną Żabę, która prosi go o pomoc w uratowaniu Tokio przed straszliwymi konsekwencjami trzęsienia ziemi jakie ma nawiedzić Tokio. I w końcu ostatnie z opowiadań w niniejszym zbiorze nosi tytuł “Ciastka z miodem”, a opisana historia przedstawia mężczyznę bez pamięci zakochanego w swojej przyjaciółce, która równocześnie jest żoną jego przyjaciela. Małżonkom nie układa się zbyt dobrze, aż w końcu dochodzi do ich rozstania - wtedy Jumpei wkracza do akcji, dochodząc do wniosku, iż musi zawalczyć o te uczucie. "(...) cała zażarta walka odbyła się w wyobraźni. To właśnie jest nasze pole walki. Tam wygrywamy i przegrywamy". Oczywiście wszystkim nam dany jest tylko ograniczony czas, trafnie zauważył to Ernest Hemingway "ostateczna wartość naszego życia zależy nie od tego, jak wygrywamy, lecz jak przegrywamy." Jak rzekło się wyżej, każde z wymienionych wyżej opowiadań przedstawia zgoła inna historie, wszystkie jednak łączy jeden wspólny mianownik - trzęsienie ziemi. To nadaje spójności całemu zbiorowi opowiadań, pozwala przyjąć określony punkt widzenia, który sprawia, że mimo relatywnie krótkiej formy opowiadań, czytelnik szybko nabiera zrozumienia dla świata opisanego w każdej z tych historii. Bohaterowie raczej gorzej, niż lepiej radzą sobie w kontaktach z innymi ludźmi, łączy też ich paranoją w którą popadają, a która wpływa absolutnie destrukcyjnie na jakość ich życia. Stanowi to fantastyczne studium nad rolą człowieka we współczesnym świecie, jego ucieczka w samotność przy braku zrozumienia ze strony innych ludzi, oraz nadzieją, że zjawi się bratnia dusza, która wspomnianą wyżej pustkę wypełni. Jak to w zbiorach opowiadań bywa, jedne opowieści są lepsze, a inne gorsze. Do gustu przypadło mi szczególnie tytułowe opowiadanie, czyli "Wszystkie Boże dzieci tańczą", jak również opowieść wieńcząca ten zbiór, czyli "Ciastka z miodem". Oba opowiadania wyróżniają się na tle reszty: są dobrze skonstruowane, spójne i wciągające. Pozostaje z opowiadań charakteryzuje lekkie pióra autora, każde z nich też zaskakuje, Murakami umiejętnie sięga po narzędzia z zakresu realizmu magicznego, wplata je tu i tam, trafnie przy tym diagnozuje problemy społeczne z jakimi mierzy się współczesny mu człowiek. Fanów Murakamiego nie muszę namawiać do sięgnięcia po "Wszystkie boże dzieci tańczą", ponieważ albo mają te opowiadania już za sobą, albo przeczytają je w bliższej lub dalszej przyszłości.: tak to już jest, że jeśli raz wpadnie się w sidła japońskiego pisarza, to trudno od nich uciec. "Wszystkie boże dzieci tańczą" to moje pierwsze spotkanie z Murakamim - uznaje je za udane, być może nie porywające, ale mając przed sobą “Norwegian Wood”, czy “1Q84” nie mogę oprzeć się wrażeniu, że najlepsze dopiero przede mną:-)