Wspomnienia z martwego domu

"Wspomnienia z martwego domu" to najbardziej osobista powieść Fiodora Dostojewskiego, oparta na jego własnych przeżyciach. W 1849 roku, z powodu swojej działalności w Kole Pietraszewskiego, został skazany na śmierć przez rozstrzelanie. Jednak w ostatniej chwili car przemienił tę karę w wyrok więzienia i ciężkich robót, co doprowadziło Dostojewskiego na syberyjską katorgę na cztery lata. Te doświadczenia stały się podstawą dla jego literackiego opisu brutalnej rzeczywistości życia w więzieniu.

Dostojewski oddaje głos swojemu bohaterowi, Aleksandrowi Pietrowiczowi Gorianczykowi, byłemu szlachcicowi skazanemu za zamordowanie żony na dziesięć lat ciężkich robót. Przez jego oczami poznajemy codzienne życie w twierdzy, od relacji między więźniami po ich historie życia, postawy i charakter. Powieść szczegółowo ilustruje różne aspekty życia więziennego, takie jak pobyty w szpitalu, handel wódką, obchody świąt, kary cielesne, zachowanie strażników i warunki pracy. W tej brutalnej rzeczywistości Gorianczykow nawiązuje przyjaźnie z innymi skazańcami, których mimo trudnej sytuacji, cechuje dobroć i wartościowość.

Mimo to, większość więźniów to ludzie zgorzkniali, dumni i zawistni, a przemoc, kradzieże i awantury są dla nich codziennością. Moralnie ciężka atmosfera baraków stanowi dla Gorianczykowa poważne wyzwanie. Z racji swojego szlacheckiego pochodzenia spotyka się z pogardą i nienawiścią ze strony więźniów, przeważnie chłopów. Wrogość współwięźniów i dotkliwa samotność wyjątkowo trudne są dla niego do zniesienia, zwłaszcza w pierwszych miesiącach pobytu w więzieniu.