Tajemnica

Jesienią 2005 roku Jurij Andruchowycz spędził niemal całe miesiące w Berlinie. To właśnie wtedy, pod koniec września, spotkał się po raz pierwszy z nieznanym wcześniej krytykiem literackim i dziennikarzem Egonem Altem. Tak zaczyna się jego niezwykła książka „Tajemnica”, niemal jak rozmowa zamiast klasycznej powieści. Tajemniczy Egon Alt przeprowadza poetę przez kolejne kręgi przeszłości podczas ich siedmiodniowych rozmów. Wywiad planowano opublikować po śmierci Andruchowycza, ale na drodze pojawiły się niespodziewane przeszkody... Czy niemiecki rozmówca naprawdę istniał? A jeśli tak, to dlaczego nie można znaleźć jego grobu? Czy jest możliwe, że Egon był szpiegiem, a może nawet czymś bardziej nieuchwytnym? Co by się stało, gdyby okazał się legendarnym duchem?

To fascynujący dialog o poszukiwaniu i zmaganiach z tożsamością poety, ojca i czołowej postaci Bu-Ba-Bu. Opowieści te tworzą przewrotny bildungsroman, w którym przez siedem dni można stworzyć od nowa świat, zagłębić się w meandry przeszłości i odpłynąć w dymie i mgle Berlina. Tajemnica, której nie sposób nie zgłębić.

Choć zwykle wywiady-rzeki bywają monotonne, zdolności Andruchowycza i niezwykła postać Egona Alta sprawiają, że rozmowy fascynują od pierwszej do ostatniej strony. Egon nie przerywa, nie narzuca własnego zdania, lecz pozwala bohaterowi dzielić się opowieściami o sobie — o dziewczynach, poezji, muzyce, a także trudnych chwilach w wojsku. Na tle tych narracji przewija się Berlin z jego niepowtarzalnym klimatem. Bartosz Waglewski / Fisz podkreśla, że to dzieło unika typowych pułapek wywiadu-rzeki, a Andruchowycz przedstawia zajmujące historie z niezwykłą maestrią.

W „Tajemnicy” Andruchowycz wciela się w rozmówcę i narratora, tworząc płynne przejścia między wspomnieniami z czasów ZSRR, Ukrainy i Europy w latach 60., 70., 90. To historia o dojrzewaniu, służbie wojskowej, utracie dziewictwa i narodzinach poety. Jak zauważa Roman Kurkiewicz, książka ta nie jest jedynie autobiograficzną retrospektywą, ale także próbą zrozumienia świata. Andruchowycz zuchwale przekracza granice tradycyjnej powieści, tworząc dzieło odkrywcze i głębokie. "Nie mam pytań", podsumowuje Kurkiewicz, oddając hołd odwadze autora.