Przyszła na Sarnath zagłada

<p>“Przyszła na Sarnath zagłada” to kolejny zbiór opowiadań od wydawnictwa Vesper zawierająca ponad 20 opowiadań od amerykańskiego mistrza horroru, H. P. Lovecrafta. Jak to bywa ze zbiorami opowiadań - ciężko je ocenić i przedstawić w taki sposób, aby było zachęcić kogoś do przeczytania. Opowieść o swoich ogólnych wrażeniach czytelniczych będzie zakłamana, bo każde z opowiadań jest różne i reprezentuje inny poziom. Skupienie się tylko na tym jak wypadło polskie wydanie też nie jest fair, bo poniekąd obieramy całość z “autora”. Można byłoby jednak napisać o każdym z opowiadań jakieś streszczenie, plusy i minusy, ale wtedy taka recenzja byłaby ogromna i nikt nie chciałby jej czytać. Więc może opowiedzieć o samym autorze?</p><p>Wydaje się to najbardziej odpowiednie, tym bardziej, że w tym wydawnictwie odnajdziemy znaczący esej “Nadprzyrodzona groza w literaturze”. Ten krótki tekst można opisać jednym zdaniem: "Howard Phillips Lovecraft opowiada, jakie wątki, epizody i techniki &gt;zapożyczył&lt; od swoich poprzedników". Sama w sobie jest to dość lekka i zabawna lektura, dostarcza wielu pomysłów i przemyśleń, ale bywa subiektywna w sposób niemal irytujący.&nbsp;</p><p>Ten esej o historii nadprzyrodzonego horroru jest świetnym źródłem informacji dla czytelników i pisarzy, ponieważ składa się głównie z listy ulubionych autorów i ich najbardziej godnych uwagi i niezwykłych opowiadań. Myślę, że ktoś kiedyś powinien przejrzeć tekst, zebrać wszystkie opowiadania i autorów, o których wspomina Lovecraft, a następnie stworzyć z nich zbiór opowiadań, z tym esejem jako wstępem - byłoby to z pewnością ciekawe wydanie.</p><p>Niestety, żałuję, że Lovecraft nie zagłębił się bardziej w styl i metody pisarzy horroru, zwłaszcza gdy omawiał wszystkich przykładowych autorów. Gdyby wziął pewne historie i fragmenty i użył ich jako ilustracji, jak osiągnąć ten lub inny efekt, wtedy byłaby to wspaniała analiza. W zamian, dostajemy wiele zarysów fabuły wraz z uogólnionymi pochwałami lub potępieniami ze strony samego Lovecrafta.</p><p>Omawia on wiele z tych dłuższych gotyckich dzieł, mówiąc o pewnych momentach, które zdołały wznieść się ponad formułę melodramatu i wciśniętego romansu, które zwykle dominują w takich długich opowieściach, ale trudno poczuć, że warto przedzierać się przez to wszystko tylko po to, by dotrzeć do kilku znakomitych przypadków. Szczególnie jego omówienie dłuższych utworów Nathaniela Hawthorne'a sprawiło, że brzmią one o wiele bardziej atrakcyjnie niż moje rzeczywiste doświadczenia z nimi, sprzed lat.</p><p>Podobnie, rozdział Lovecrafta o Poe jest o wiele bardziej pochlebny niż to, co ja bym napisał, ponieważ uważam, że większość jego prac jest nierówna i powtarzalna - ma on wyraźnie swoje obsesje i pomysły spoza, których rzadko kiedy wychodzi gdzieś dalej. Sam Lovecraft wydaje się potwierdzać moje spostrzeżenia, co do niektórych z tych problemów, ale tak jak w przypadku reszty eseju, przydałoby się więcej konkretnych przykładów.&nbsp;</p><p>Zabawne, że Lovecraft odrzuca “wyjaśnianie grozy” - moment, kiedy autor dodaje na końcu fragment, który mówi czytelnikowi, jak wszystkie pozornie nadprzyrodzone wydarzenia mają w rzeczywistości rozsądne wyjaśnienie. Widać, że dla niego horror nie musi być racjonalny względem rzeczywistego świata. Ważne, żeby był racjonalny w ramach świata PRZEDSTAWIONEGO. Sam nie przepadam za racjonalizacją zjawisk, zwłaszcza w opowieściach z paranormalnymi wątkami, gdzie wyjaśnienie musi stać się absurdalne, aby wyjaśnić wszystko, co się stało.</p><p>Dużo rzeczy można zrozumieć w tym tekście, tylko jeśli poznaliśmy dość dobrze twórczość Lovecrafta - nadaje się raczej do czytania "po", by zobaczyć jego twórczą "kuchnię" oraz jej składniki.</p><p>Czy warto dla tego jednego eseju kupować tą książkę? O ile nie jesteście zagorzałymi fanami Lovecrafta - nie. Ci, którzy namiętnie czytają jego książki, pewnie już to wydanie posiadają - w końcu zawiera ono prawdopodobnie najlepiej przetłumaczone opowiadania, a opisany powyżej esej po raz pierwszy ukazał się właśnie w tym wydaniu w Polsce w całości bez żadnych nieścisłości. A czy warto dać szansę “Przyszła na Sarnath zagłada” jeśli po prostu chcemy poznać Lovecrafta? Moim zdaniem, jak najbardziej tak. Znajdziemy tu jedne z najlepszych jego opowiadań - ”Model Pickmana", “Ku nieznanemu Kadath śniąca się wędrówka”, “Bezimienne miasto” czy tez mojego osobistego faworyta - mało znane “Polaris”, które urzeka swoją nastrojowością. Polecam, czeka was dobra podróż w głąb umysłu jednego z najważniejszych pisarzy grozy.</p>

<p>Nie czytałam do tej pory nic autorstwa H. P. Lovecrafta. “Przyszła na Sarnath zagłada” było moją pierwszą przygodą z tym pisarzem. Nie mogę więc odnieść się do pozostałej jego twórczości, ale postaram się powiedzieć, co mi tak bardzo się podobało w tym zbiorze.</p><p>Opowiadania mają w sobie dość przyjemną grozę - choć słyszałam, że Lovecraft bywa w swoim straszeniu dość makabryczny i sugestywny, to nie do końca to tutaj poczułam. Jasne, autor świetnie buduje napięcie i strach, czułam momentami gęsią skórkę, ale nie przeraziłam się do szpiku kości. Nie przeszkadza mi to, bo w sumie nie lubię się bać :).</p><p>Najbardziej przypadły mi do gustu trzy opowiadania. Oto one:</p><p>“Pod piramidami”</p><p>Podczas zwiedzania Egiptu z żoną, legendarny iluzjonista i artysta, Harry Houdini, wpada na trop grupy lokalnych bandziorów, którzy poddają go najbardziej śmiertelnemu testowi w jego karierze zawodowej: ucieczce z ukrytego podziemnego przejścia głęboko pod kruszącymi się reliktami starożytnej przeszłości Kairu.</p><p>W chwili pisania tej historii temat snów wciąż dominował w twórczości Lovecrafta. Również tutaj Houdini ostatecznie przekonuje siebie i innych, że to był tylko sen. Ale wszystkie okropności wydarzyły się jakby w rzeczywistości. A jednak, biorąc pod uwagę, że utwór był pisany dla znanej osobistości i miał być opublikowany pod nazwiskiem Harry'ego Houdiniego, Lovecraft ograniczył się do tradycyjnej mitologii egipskiej, jak sądzę, aby nie odstraszyć czytelników.</p><p>“Pod piramidami” doskonale przywołuje poczucie grozy związanej z tajemnicami starożytnego Egiptu i faraonów w popularnej wyobraźni. Atmosfera utrzymuje straszne klaustrofobiczne uczucie terroru i napięcia, z którego słynie Lovecraft.</p><p>“Coś na progu”</p><p>Daniel Upton i Edward Derby są bardzo starymi przyjaciółmi. Daniel mówi, że Edward nigdy nie był niezależny: był jedynym dzieckiem w rodzinie, więc rodzice chronili go na wszelkie możliwe sposoby. W ten sposób wyrósł na zależnego od innych i słabego duchem. Na uniwersytecie Edward poznaje Asenath Waite, która przyjechała na studia do Arkham z Innsmouth. Stają się sobie bliscy na bazie miłości do okultyzmu i wkrótce biorą ślub.</p><p>Z biegiem lat Edward coraz rzadziej widuje Daniela, a o jego zachowaniu zaczynają krążyć dziwne plotki - słaby niegdyś Edward promieniuje czasem taką pewnością siebie, że wydaje się być zupełnie inną osobą. W tym samym czasie ludzie coraz rzadziej widują Asenath, a nawet słyszą jej płacz w swoim pokoju. Dan i ojciec Edwarda wyczuwali, że jest kłopotliwa, ale Asenath już miała nad nim władzę. A ich związek doprowadziłby do końca rozsądku Edwarda... jak również Dana.</p><p>To opowiadanie jest jedno z najmocniejszych opowiadań w dorobku Lovecrafta. Tu groza jest bardzo realna i bardzo przekłada się na metaforykę. Dysfunkcja w związku jest bardzo częsta i autor doskonale wiedział, jak oddać to uczucie.&nbsp;</p><p>“Opuszczony dom”</p><p>Coś zupełnie innego niż pozostałe książki . Przesłanki dotyczące grozy są bardziej subtelne niż w innych jego dzieła.</p><p>Narrator i jego wuj interesują się osławionym Harris House w Providence. Ma on długą historię. Wiele osób zginęło tu w tajemniczy sposób. Dwaj poszukiwacze włożyli wiele wysiłku, by zbliżyć się do prawdy. Decydującym elementem układanki była wzmianka, że ziemia ta należała kiedyś do Francuza o nazwisku Etienne Roulet, który, jak się wydaje, został zmuszony do ucieczki najpierw z Francji, a potem z innego miasta na wschodnim wybrzeżu z powodu swoich przekonań religijnych. Jednak historia ma tendencję do zniekształcania się z czasem.</p><p>Dwie odważne dusze postanowiły więc spędzić noc w domu i oczyścić go z wszelkich złych duchów, które go zamieszkiwały - doszli do wniosku, że były one przyczyną licznych zgonów w okolicy. Narrator następnie przedstawia swoją osobistą relację z tego, co wydarzyło się, gdy on i jego wuj weszli do starego domu.</p><p>Ta historia jest wciągająca, Lovecraft robi dobrą robotę, stwarzając nastrój dla tajemniczej, przerażającej historii, która wydaje się prawdziwa i wiarygodna.</p><p>W tym zbiorze odnalazłam jeszcze kilka innych wartych uwagi opowiadań, ale nie chcę zbytnio rozwodzić i poszerzać tej i tak długiej recenzji. “Przyszła na Sarnath zagłada” jest świetnym zbiorem opowiadań Lovecrafta, bardzo nastrojowym i przerażającym. Warto go przeczytać.</p>