Powstanie Warszawskie widziane z Moskwy

Powstanie Warszawskie (1 sierpnia – 3 października 1944) było wielką manifestacją patriotyzmu i niezłomnej wiary narodu polskiego w odzyskanie ojczyzny z rąk nazistowskiego okupanta. Latom głodu, terroru oraz śmierci kres miała położyć bohaterska i toczona z ogromną determinacją walka powstańców o stolicę Polski w sierpniu 1944 roku. Armia krajowa planowała pokonać nazistów, nim do Warszawy wkroczą oddziały Armii Czerwonej. Tymczasem ogromne straty osobowe i materialne stolicy polski miały miejsce na oczach Czerwonoarmistów. 2 sierpnia 1944 roku Józef Stalin wydał rozkaz wstrzymania działań wojennych przeciwko III Rzeszy w regionie Warszawy. Przez kolejne tygodnie Armia Czerwona toczyła pozorowaną walkę z członkami Wermachtu. Józef Stalin oczekiwał, że żołnierze biorący udział w Powstaniu Warszawskim polegną w starciu z oddziałami III Rzeszy i stolica Polski zostanie oddana sowietom bez walki.  

Nikołaj Iwanow w książce „Powstanie Warszawskie widziane z Moskwy” przedstawia genezę politycznej rozgrywki, jaka miała miejsce na Kremlu w przededniu wybuchu Powstania Warszawskiego. Analizując dokumentację sowieckich archiwów, Nikołaj Iwanow przekonuje, że podczas udanej ofensywie na terytorium Białorusi w ramach operacji „Bagration”, I Front Białoruski dysponował siłami zdolni do udzielenia pomocy walczącym w Powstaniu Warszawskim żołnierzom Armii Krajowej. Plany operacji zmierzającej do wyzwolenia Warszawy z okowów nazistowskiej machiny wojennej stworzyli marszałkowie: Konstanty Rokossowski oraz Gieorgij Żukow. Owe plany zakładały gotowość do walki o stolicę Polski w połowie sierpnia 1944 roku. Przez kolejne dekady władze na Kremlu otwarcie deklarowały, że rozkaz powstrzymania ofensywy na prawym brzegu Wisły w sierpniu 1944 r. nie został wydany przez Józefa Stalina. Nikołaj Iwanow odnalazł w sowieckich archiwach m.in. treść rozkazu dla radzieckiego lotnictwa, gdzie surowo zabraniano jakiejkolwiek aktywności bojowej nad ogarniętą powstaniem Warszawą. W owym czasie niemieckie Luftwaffe bombardowało pozycje stawiających opór III Rzeszy żołnierzom Armii Krajowej. Czerwonoarmiści w tym czasie przyglądali się z prawego brzegu Wisły, jak stolica Polski upada pod ciężarem brutalnej pacyfikacji nazistowskiej machiny śmierci.

Nikołaj Iwanow – urodził się w Związku Radzieckim i tam również odebrał edukację. Do Polski przyjechał za żoną. Chociaż zachował rosyjski paszport, Polskę traktuje jako swoją drugą ojczyznę. Inspiracją dla monografii „Powstanie Warszawskie widziane z Moskwy” okazała się książka „Powstanie Warszawskie” autorstwa Jerzego Kirchmayera. Nikołaj Iwanow otrzymał wspomniana wyżej publikację od przyszłej żony jeszcze w 1977 roku. Rosyjski historyk wyznał w jednym z wywiadów, że brakowało w polskiej polityce historycznej spojrzenia na wydarzenia związane z Powstaniem Warszawskim z perspektywy władz na Kremlu. Analiza dokumentów z sowieckich archiwów rzuca nowe światło na szanse powodzenia heroicznej walki z nazistowskim okupantem podczas Powstania Warszawskiego. Jej kres położyła bierna postawa Armii Czerwonej na prawym brzegu Wisły w sierpniu 1944 roku.