Podziemny Muranów

Historia Muranowa to opowieść o niezwykłej przemianie tej warszawskiej dzielnicy, która przeszła od sielankowego uroku XVIII-wiecznych krajobrazów po mroczną rzeczywistość Umschlagplatzu. Z tego malowniczego miejsca wyrosło nagle coś ponurego, a w ruinach niegdyś tętniącej życiem okolicy wielu poszukiwało śladów swojej przeszłości. Joseph Tenenbaum, patrząc na zgliszcza getta, z bólem pytał, gdzie zniknęła jego ulica Gęsia. Po wojnie, podobnie jak on, wiele osób daremnie próbowało odnaleźć punkty odniesienia dawnego życia.

Jacek Leociak, w swojej książce, podejmuje się niezwykłego zadania odsłonięcia tego, co zostało pokryte przez czas i nowe budowle. Podróżuje po miejscach, które kiedyś były pełne życia – targowiskach przy Gęsiej i Świętojerskiej, ciasnych kamienicach Nalewek, oraz niegdyś żywym placu Broni. Szczególnie interesują go historie ukryte pod ziemią. Opisuje życie i codzienne zmagania mieszkańców getta, którzy budowali skrytki i podziemne bunkry, próbując zabezpieczyć się przed nieustannym zagrożeniem. W ruinach znajdowane są niemal nieme świadectwa tamtego czasu: przedmioty codziennego użytku, klucze, nadpalone dzienniki.

Jednym z bardziej poruszających odkryć jest odnalezienie relacji ukrytej w piwnicy przy Nowolipkach 68. W niej napisano: „Ślad ma zostać ciśnięty pod koło historii, żeby je zahamować”. Jacek Leociak jak archeolog zbiera te ślady przeszłości, próbując na nowo nakreślić obraz Muranowa, który przetrwał w ludzkiej pamięci. Nowoczesna dzielnica, pełna życia, skrywa w sobie historie, które są trudne do wyobrażenia, ale które muszą zostać opowiedziane i zapamiętane.