Piękni dwudziestoletni. Mistrzowie słowa 2. Tom 19

<p>Co ma wspólnego literatura piękna i Wojskowa Komenda Uzupełnień? W ostatnim czasie sporo mówi się, że mężczyzn w Polsce dostaną wezwania do wojska. Ma to oczywiście związek z wojną w Ukrainie, której chyba wszyscy mamy już dość. Nie o wojnie jednak chciałam dziś powiedzieć, a literaturze bardzo pięknej, mającej swoje źródło w twórczości pisarza nieco już zapomnianego. Marek Hłasko urodził się w 1934 roku i przez kolejne 35 lat życia dał się poznać jako pisarz genialny, autor https://******.**. dziesięciu książek i kilkudziesięciu opowiadań. Są również tacy, którzy z równym zacięciem czytają jego książki, co szukają informacji na temat tego, kim naprawdę był Marek Hłasko. W pewnym sensie twórczość i życiorys polskiego pisarza tworzy spójny obraz „złotego dziecka swojej epoki”. Kolejne etapy życia Marka Hłaski korespondują z wydźwiękiem jego literackiej twórczości, stopniowo odchodzącej od krytyki władz komunistycznych a rzecz tęsknoty i nostalgii za krajem. &nbsp;</p><p>„Piękni dwudziestoletni” to powieść napisana przez Marka Hłasko niejako na dwóch poziomach. Pierwszy z nich to sztuka obserwacji otoczenia, której polski pisarz z lubosią oddawał się, jeszcze za swojego życia w Polsce. Druga płaszczyzna to spojrzenie jakby świeższe, ale jednocześnie mgliste, opisywane z perspektywy ostatnich lat życia polskiego pisarza, spędzonymi poza granicami kraju. Obie te płaszczyzny udanie się przeplatają, tworząc coś w rodzaju konglomeratu wspomnień i wyobrażeń autora książki „Piękni dwudziestoletni”. Znamienne, że przez długi czas toczyła się w naszym kraju debata związana z naturą wspomnianej powieści. Jedno widzieli w niej autobiografię, inni festiwal półprawd, które autor umiejętnie implementował do swojego życia. Osobiście uważam, że nie ma to większego znaczenia, skoro bez względu na przyjętą w tym zakresie nomenklaturę, oczywistym pozostaje fakt, że mamy do czynienia z literaturą bardzo piękną. Wrażenie robią, jak tu u Hłaski, opisy ludzi i miejsc, które wydają się zatrzymane w czasie i przedstawione z niezwykłą precyzją. Marek Hłasko potrafił uchwycić &nbsp;to, co nieuchwytne, opisać rzeczywistość w sposób precyzyjny, jednocześnie trafiający do prostych ludzi i tych bardziej wykształconych/ Mamy zatem w powieści „Piękni dwudziestoletni” właściwe dla Marka Hłaski studium nad bezsensem komunistycznych ideałów, a zarzuty stawiane w tym zakresie władzom PRL-u z czasem obróciły się przeciwko samemu autorowi i stanowiły ostateczny wyrok w przedmiocie zakazu powrotu do kraju z emigracji... Czy Marek Hłasko wiedział, że nigdy nie wróci do Polski, kiedy kończył pisać powieść „Piękni dwudziestoletni”, wydana ostatecznie trzy lata przed śmiercią? Trudno na to pytanie jednoznacznie odpowiedzieć, niemniej ton powieści zmienia się wraz z kolejnymi stronami. Nie jest tajemnica, że Marek Hłasko wyjechał do Niemiec szukać azylu, czego zresztą szybko żałował. Szukał szczęścia https://******.**. w Izraelu i Stanach Zjednoczonych. Szczególnie w Kalifornii zapisał się jako człowiek mający u stóp cały świat: poznał Romana Polańskiego, o czym przeczytanie w książce „Piękni dwudziestoletni”, latał samolotem czy rozbijał drogie samochody. Był to etap końcowy jego życia i kariery pisarskiej, być może dlatego niektórzy krytycy wskazują, że powieść „Piękni dwudziestoletni” to największe dokonanie literackie Marka Hłaski. I ja pod takim stwierdzeniem się podpisuje. &nbsp;<br><br>Na wstępie &nbsp;buńczucznie pytałam, co ma wspólnego literatura z wojskiem: odpowiedz stanowi osoba Marka Hłaski. Dacie wiarę, że pisarz był dwa razy powoływany do Wojskowej Komendy Uzupełnień? Za pierwszym razem wstawili się za nim przedstawiciele środowiska literackiego, wskazując https://******.**. na „wybitne wartości moralne i literackie” młodego Hłaski. Procedury w owym czasie były skomplikowane i tajemnicze, faktem pozostaje jednak ponowne wezwanie do WKU dla Marka Hłaski. Tym razem autor powieści „Piękni dwudziestoletni” dał wyraz swoim niezwykłym cnotom i... rozpił swoich współtowarzyszy niedoli. Szef WKU w służbowym liście skomentował tę sytuację słowami, że wspomniane wczesnej wybitne wartości moralne budzą pewne wątpliwości, nie sposób natomiast ocenić umiejętności literackich po urządzonej libacji alkoholowej. Kto zna twórczość Marka Hłaski, ten wie, że anegdota ta znakomicie oddaje charakter i osobowość Marka Hłaski. Podobnie jak wiele o nim samym mówi również jego największe literackie dokonanie, czyli „Piękni dwudziestoletni”! ? &nbsp;</p>

<p>Książka „Piękni dwudziestoletni” słusznie uznawana jest za dzieło niejako podsumowujące życie i twórczość Marka Hłaski. Wydana trzy lata przed śmiercią polskiego pisarza powieść, przez niektórych postrzegana jest jako biografia. Czy słusznie? I tak i nie, ponieważ choć powieść „Piękni dwudziestoletni” mówi wiele o życiu Marka Hłaski, jeszcze więcej mówi o nastrojach polskiego pisarza na emigracji. Był to dziwny etap w życiu polskich artystów od pokoleń. Uważany za ikonę sprzeciwu wobec władz komunistycznych, opuścił kraj i nigdy nie przeprosił się z Władysławem Gomułką. Tym samym Marek Hłasko wyjechał z Polski w 1958 roku i jak wielu polskich pisarzy umarł za granica. Umarł młodo, zbyt młodo, ale umarł tak jak żył: w której tajemnicy, której legenda trwa po dziś. Nie umarł jak Kurt Cobain i Amy Winehouse w wieku 27 lat, odszedł jednak w powszechnej świadomości zbyt szybko: miał zaledwie 35 lat w chwili swojej śmierci.</p><p>Nie ma zgody wśród sympatyków twórczości Marka Hłaski jak traktować książkę „Piękni dwudziestoletni”. Niektórzy opisują ją jako autobiografię, inni jako powieść. Nie ma to większego znaczenia, ponieważ rzeczywistość mieszka się z fikcją i tylko sam autor wiedział, gdzie kończyły się granice pierwszej, a zaczyna drugiej. To zresztą charakterystyczne dla polskiego pisarza, że nie czuł się rozumiany przez otaczający go świat i często sobie z nim pogrywał. Książka „Piękni dwudziestoletni” to najważniejsze dzieło w dorobku Hłaski, być może dlatego, że otarł się w niej o geniusz swojej wyobraźni. Niektóre watki, związane np. pracą wykonywaną przez autora we wczesnych etapach młodości, znajdują swój opis w „Pięknych dwudziestoletnich”. Przypomnę tylko, że Marek Hłasko już w wieku 16 lat podjął się pracy mocno osobliwej: pojechał na ścinkę drzew w okolicach kotliny kłodzkiej. Losy polskiego pisarza długo były związane z PRL-owską codziennością, wykonywał proste prace zarobkowe do czasu mianowania go z ramienia "Trybuny Ludu" korespondentem gazety w terenie. Ma to znaczenie dla „Pięknych Dwudziestoletnich”, ponieważ Marek Hłasko kontynuuje wojenną ścieżkę z ówczesnymi władzami i otwarcie kontestuje sens ideologii komunistycznej. Posługuje się przy tym piórem ostrym, bezkompromisowym, jawnie uderzającym w autorytet władzy. Taka postawa na zawsze pogrążyła nadzieje Marka Hłaski na powrót z emigracji. &nbsp;</p><p>Marek Hłasko to jeden z moich ulubionych pisarzy. Miał odwagę opisywać bunt i wściekłość, jaka towarzyszyła jego krajanom w powojennych czasach. Zyskał przy tym szacunek „ulicy”, ludzie widzieli w nim jednego „ze swoich”. To jedna strona Marka Hłaski, była też druga. Człowieka szalonego, nieprzewidywalnego, skłonnego do bojek i chętnie sięgającego po alkohol. „Piękni dwudziestoletni” to fascynujące studium obu tych światów, rozpalone wyobraźnią autora i udanie implementujące fakty z życia polskiego pisarza. Powieść stanowi mozaikę wydarzeń i niespełnionych pragnień polskiego pisarza, którym dał wyraz, będąc już świadomym, że umrze młodo i z dala od ukochanego kraju. Szczególnie widać to pod koniec książki, gdzie narracja widocznie zmienia swój charakter i wydaje się zdecydowanie bardziej depresyjna. &nbsp;<br><br>„Piękni dwudziestoletni” to powieść warta polecenia każdemu. Znajdziecie w niej zawołanie do buntu, jakiego w innych książkach polskich autorów nie znajdziecie. Marek Hłasko był człowiekiem wyjątkowym i taka status ma również książka „Piękni dwudziestoletni”. Być może dlatego, że wszystkich dziesięciu książek polskiego pisarza, to właśnie wspomniana powieść mówi o nim najwięcej światu. &nbsp;</p>

<p>Kiedy wchodzę do nieznanego mi domu, lubię rzucić okiem na książki czytane przez gospodarza. W drugą stronę działo to tak samo: na przodzie mojej bogatej biblioteczki znajdziecie książki znane i nieznane, należące często do rozmaitych gatunków. Jedną z książek, która w mojej ocenie powinna znaleźć się w każdym domowym składzie z książkami, jest powieść Marka Hłaski pod tytułem „Piękni dwudziestoletni”. Wydana nakładem wydawnictwa Czytelnik powieść stanowi największe dzieło literackie w twórczości polskiego autora. Czy słusznie? &nbsp;<br><br>Marek Hłasko to postać, która budziła kontrowersje za życia i budzi je również po śmierci. Wśród krytyków literackich panuje jednak zgoda co do jednej okoliczności: wyjazd na emigrację polskiego autora był błędem, a dla niego samego oznaczało to artystyczną stagnację. „Piękni dwudziestoletni” okazali się ostatnim tchnieniem wielkiego talentu Marka Hłaski, który okazał się nierozerwalnie związany z ojczyzną pisarza. W powieści znajdziemy sporo negatywnej oceny komunistycznej rzeczywistości, widzianej oczami autora zarówno jako obywatela PRL-u, jak i również emigranta mieszkającego na stale w Niemczech. Marek Hłasko negatywnie wyraża się o tym etapie swojego życia: jak psiał, uzyskany na zachodzie azyl okazał się rozczarowaniem. Taka postawa znajduje swoje odzwierciedlenie w „Pięknych dwudziestoletnich”. Zanim jednak przeczytanie mocno nihilistyczny epilog powieści polskiego autora, czeka was prawdziwa podróż w czasie. Trudno inaczej oceniać rzeczywistość opisaną przez Marka Hłaskę. Przypomnijmy, jest to czas, kiedy stalinowskie represje ustąpiły, a w ludziach na krótko, ale jednak pojawiła się nadzieja na lepsze jutro. Oczekiwania polskich obywateli szybko zderzyły się z postawą komunistycznych władz. Ludzie wciąż się bali, choć nie wiedzieli kogo: po śmierci Józefa Stalina społeczeństwu towarzyszyła wielka niepewność. Marek Hłasko, podobnie jak bohater powieści „Piękni dwudziestoletni” butuje się przeciwko ustaleniom ponad głowami, jawnie krytykuje swoich byłych mocodawców. Wszak to właśnie „Trybuna Ludu”, czasopismo związane z PRL-owskimi władzami dało szansę Markowi Hłasce na rozwijanie literackiego talentu. To był jeden z tych przypadków, gdzie brak lojalności wobec diabła nie prowokował pytań o charakter człowieka. Oszukiwanie komunistów uchodziło za cnote, a Marek Hłasko kilka lat po otrzymanej szansie stał się wrogiem nr 1 Władysława Gomułki. Z perspektywy czasu możemy ocenić ten wątek pozytywnie, a w książce „Piękni dwudziestoletni” znajdziecie odpowiedzi na pytania, dlaczego tak było. Polski pisarz słynął z braku pokory nie tylko wobec władzy. Rozumiał zwykłych ludzi i z powodzeniem opisywał ich troski oraz codzienne zmartwienia. Tym samym powieść polskiego pisarza zyskała miano uniwersalnego, ponadczasowego dzieła. Widać to co jakiś czas w rodzimej popkulturze, gdzie Marek Hłasko bywa „odświeżany” dla kolejnych pokoleń czytelników. Czy to uzasadnione działania? Jak najbardziej, po II Wojnie Światowej nie mieliśmy wielu pisarzy czasów PRL-u, którzy w powszechnej świadomości cieszyliby się uznaniem i szacunkiem ze strony miłośników literatury pięknej. O życiu Marka Hłaski można wiele powiedzieć: i dobrego i złego, trudno jednak odmówić geniuszu i talentu polskiego pisarzowi. Książka „Piękni dwudziestoletni” stanowi tego najdoskonalszą formę wyrazu. &nbsp;<br><br>Warto zadać sobie odrobiny trudu i zapoznać się również z innymi dziełami Marka Hłaski. W każdej swojej książce zostawił jakąś cząstkę siebie, a „Piękni dwudziestoletni” stanowią formę pożegnania ze strony polskiego pisarza. Pożegnania, o którym on sam nie mógł wiedzieć w chwili premiery książki w 1966 roku. Pożegnania, które chyba przeczuwał, jeśli wczytać się w druga część książki. &nbsp;</p>

<p>Legenda Marka Hłaski wraca co jakiś, inspirowana jego dokonaniami literackimi czy wspomnieniami osób znających &nbsp;pisarza za jego krótkiego życia. I to właśnie wspomnienia Agnieszki Osieckiej natchnęły mnie, aby bliżej przyjrzeć się twórczości Marka Hłaski. Byli kochankami, choć wydaje się, że łączyło ich znacznie więcej niż literatura i łóżko. Osobiście szalenie cenie panią Agnieszkę Osiecką za jej osobowość i sposób bycia. W połowie stycznia zmarła Gina Lollobrigida, jedna z ikon kina włoskiego &nbsp;minionych dekadach. Nie ma powodu, aby stawiać ją ponad Agnieszkę Osiecką, tak samo, jak nie ma powodu, aby cenić wyżej ekspresję talentu Jamesa Deana ponad Marka Hłaski. Mam świadomość, że powyższe wnioski stanowią punkt zapalny mojej recenzji, ale jednocześnie gotowa jestem bronic swoich racji niczym lewica! Zwłaszcza że kiedy na zachodzie gwiazdy sztuk wyzwolonych były uwielbiane przez miliony, w Polsce Agnieszka Osiecka wywoziła manuskrypty Hłaski do Paryża, ryzykując przy tym zemstę komunistycznych władz ludowych. &nbsp;<br><br>Powieść &nbsp;„Piękni dwudziestoletni” została napisana przez Marka Hłaskę trzy lata przed jego śmiercią. Trudno jednoznacznie ocenić charakter tej książki. Czy jest to autobiografia? Jeśli tak, to mocno podrasowana i wielu fragmentach niedająca się zweryfikować. Może zatem jest to powieść, w której Hłasko tylko udaje samego siebie, wchodząc przy tym w rolę głównego bohatera? To tez nie do końca prawda, zbyt wiele faktów zostało przedstawionych przez polskiego pisarza na granicy prawdy i „twórczego wyobrażenia”. Sam Marek Hłasko lubił mawiać, że książka „Piękni dwudziestoletni” należy do dziedziny literatury nazwanej przez niego „prawdziwym zmyśleniem”. Termin ten trafnie oddaje naturę powieści Marka Hłaski, gdzie zapożyczenia dnia codziennego przeplatają się z wyobraźnią pisarza i nie sposób ocenić, gdzie kończą się pierwsze i zaczynają drugie. Czy przeszkadza to w percepcji dzieła Marka Hłaski? Nie, przeciwnie. Pewna umowność w zakresie interpretacji fabuły pozwala w pełni docenić literacki kunszt autora książki „Piękni dwudziestoletni”. Szczególnie widać to w zakresie krytyki komunistycznych idei, tak bliskich twórczości polskiego pisarza przez cała jego karierę. Nie jest to jednak ocena brutalna i pełna ironii, jak Marek Hłasko miał zwyczaj opisywać https://******.**. w opowiadaniach „Ósmy dzień tygodnia”, czy „Następny do raju”. Tym razem polski pisarz wyraźnie zmienia ton swojej książki, a im dalej w las, tym bardziej depresyjnie się robi. Ma to związek z życiorysem samego autora, który wydał książkę „Piękni dwudziestoletni”, &nbsp;będąc już kilka lat na emigracji i na dobrą sprawę nie wierząc, że kiedykolwiek z niej wróci. Marek Hłasko ewidentnie tęsknił za swoim krajem, niektórzy wskazują, że dopiero w czasie pracy nad książką „Piękni dwudziestoletni” &nbsp; zdał sobie sprawę, że nigdy nie wróci już do Polski. Wejście na ścieżkę wojenną z komunistami w Polsce nie mogło się skończyć dobrze: sam Władysław Gomułka wyrażał nadzieje, że Marek Hłasko nigdy nie wróci do kraju. Został uznany za element wrogi proletariackiej rewolucji. Być może dlatego, że znakomicie obnażał groteskę wspomnianej rewolucji, która poza pustymi hasłami nie dawała ludziom jedzenia, pracy, ani nawet nadziei na lepsze jutro. https://******.**. o tym pisze w swojej książce „Piękni dwudziestoletni” &nbsp;Marek Hłasko. &nbsp;<br><br>Nieco ponad 200 stron książki „Piękni dwudziestoletni”, wydanej nakładem wydawnictwa Czytelnik, to wielka przyjemność z obcowania z literaturą piękną wysokich lotów. Oto jeden z moich ulubionych cytatów z książki: &nbsp;</p><p>„Świat dzieli się na dwie połowy, w jednej z nich jest nie do życia, w drugiej nie do wytrzymania”.</p>