Odczytanie listy

Książka Anki Grupińskiej porusza temat Zagłady poprzez różnorodne formy narracyjne, takie jak świadectwa, relacje i fabularyzowane dokumenty. Pomimo iż Holokaust jest często postrzegany jako doświadczenie nie do opisania, autorka nieustannie podejmuje próbę jego zapisania, poszukując odpowiedniej formy dla przekazania tej niepojętej treści. Na kartach książki stara się uchwycić fragmenty cudzych losów, w kawałkach i skrawkach pamięci, odnajdując detale, które stają się dla nas wyjątkowe, takie jak czerwony sweter czy bony wycięte.

Warszawskie getto, pozbawione tradycyjnych miejsc pamięci jak cmentarze, odnajduje swój pomnik w tekście Grupińskiej. Każdy wojownik tego getta otrzymuje swoją własną przestrzeń pamięci, zamieniając słowa w trwały pomnik. Autorka z największą starannością odtworzyła opowieści, z szacunkiem zbierając najmniejsze okruchy życia tamtych osób, co wywołuje zarówno podziw, jak i wzruszenie.

Wspominając walki podczas powstania w getcie warszawskim, czytelnik pozbawiony jest fizycznych znaków pamięci, takich jak groby. Grupińska jednak przychodzi z pomocą wyobraźni poprzez swoje słowa, które stają się symbolicznym cmentarzem. Imiona i nazwiska wpisane na karty książki stają się tablicami nagrobnymi, a biografie — miejscem spoczynku. Jej dzieło, w swojej esencji, stanowi akt pamięci i upamiętnienia, gdzie poprzez odczytywanie, jak podczas obrzędu, przywołuje zmarłych po imieniu, dając im nowe życie w naszej pamięci.