Na skrzydłach orłów

Ken Follett jest jednym z moich ulubionych autorów. Byłem zafascynowany sagą Kingsbridge i trylogią Century, których jest autorem, nie wspominając o jego kultowej debiutanckiej powieści „Igła”. Miałem więc spore oczekiwania wobec tego dzieła. „Na skrzydłach orłów” to fabularyzowana relacja z prawdziwych wydarzeń, które miały miejsce w Teheranie w szczytowym momencie rewolucji islamskiej, która wybuchła w tym kraju w 1979 roku. Nie jest łatwo napisać pełnowymiarową powieść o prawdziwych wydarzeniach. W przedmowie do tego dzieła Follett przyznaje raczej z przekąsem, że miał problem z nadaniem narracji takiego tempa, jakiego by sobie życzył, ponieważ w prawdziwym życiu sprawy nie toczą się tak szybko. Ale mimo to podjął wysiłek i udało mu się to całkiem nieźle.

Pod koniec lat 70. firma Electronic Data Systems (EDS) rozpoczęła działalność w Iranie, gdzie była zaangażowana w tworzenie systemu ubezpieczeń społecznych dla tego kraju. Firma przeniosła się do Iranu, gdy kraj ten znajdował się pod kontrolą szacha, który sprawował autokratyczny i brutalny reżim. Sprawy dla firmy zaczęły się jednak psuć, gdy wybuchło powstanie przeciwko szachowi, któremu przewodził duchowny ajatollah Chomeini. Szach, chcąc udowodnić, że jest wzorem cnót i zaprzeczyć swojej utracie kontroli nad krajem, próbował dopaść zagraniczne firmy, chcąc rozprawić się z rzekomą korupcją, której się dopuszczały. Istnieją kontrowersje co do tego, czy EDS było zaangażowane w praktyki korupcyjne w Iranie, czy też nie. Ken Follet w swojej pracy stara się przedstawić EDS i Perota jako firmy całkowicie uczciwe i działające zgodnie z prawem w kontaktach z irańską biurokracją. Follett chce pokazać, jak Perot jako pracodawca traktował swoich pracowników, gdy ci znaleźli się w sytuacji poważnego zagrożenia w obcym kraju, które szybko wymykało się spod kontroli. Oczywiście istnieje prawdopodobieństwo, że relacja ta może być mocno przesadzona, aby pokazać Perota w dobrym świetle, ale podstawowym faktem pozostaje to, że był on zaangażowany w opiekę nad swoimi pracownikami w potrzebie.

Na początku 1979 roku dwóch pracowników EDS stacjonujących w Teheranie, Paul Chiapparone i Bill Gaylord, zostało aresztowanych przez władze irańskie. Twierdzi się, że pracownikom amerykańskim nie postawiono żadnych zarzutów i że byli oni arbitralnie przetrzymywani w więzieniu. Za ich uwolnienie wyznaczono wysoką kaucję w wysokości około 13 milionów dolarów, co według niektórych relacji było kwotą, którą Iran zapłacił EDS za rzekomo niezadowalające usługi świadczone przez firmę. Również w tym przypadku Follett odpiera ten zarzut. Perot próbował pociągnąć za sznurki u możnych w amerykańskiej administracji, aby uzyskać zwolnienie swoich pracowników. Wszystkie jego wysiłki spełzły na niczym, prawdopodobnie z powodu zamieszania i chaosu, jaki zapanował w kraju, w którym dni szacha na tronie były policzone. W tym momencie Teksańczyk wpadł na śmiały plan uratowania swoich pracowników z Iranu.

Perot zwrócił się o pomoc do emerytowanego pułkownika piechoty morskiej Arthura "Bulla" Simonsa. Następnie, pod kierownictwem Simonsa, stworzył zespół ochotniczych pracowników EDS, który miał udać się do ogarniętego niepokojami Iranu i odbić dwóch uwięzionych pracowników. To właśnie ten akt odwagi i zaangażowania Perota Follett uczynił głównym tematem tej książki.

Pod kierownictwem Simonsa, jeszcze w Dallas, zespół przeprowadził wiele ćwiczeń związanych z ucieczką z więzienia. Wszystko to odbywało się w oparciu o informacje dotyczące rozkładu więzienia i sytuacji w Iranie, które otrzymali od swoich kontaktów w tym kraju. Jednak po wylądowaniu w Teheranie przekonali się, że rzeczywisty układ więzienia jest zupełnie inny niż ten, który wmówiono im w czasie pobytu w Stanach. Co więcej, w ciągu kilku dni od wylądowania w Iranie Paul i Bill zostali przeniesieni do bardziej bezpiecznego więzienia Gasr, w którym przebywało blisko 10 000 więźniów. Follett szczegółowo opisuje rozczarowania, jakie spotkały zespół z tego powodu, a także długie rozmowy, które toczyły się na boku z irańskimi władzami sądowymi, aby umożliwić uwolnienie więźniów.

Wreszcie w lutym 1979 roku w więzieniu Gasr wybuchło powstanie wspomagane przez rewolucjonistów, które doprowadziło do ucieczki z więzienia i wydostania się z niego zarówno Billa, jak i Paula w wyniku zamieszek. Według relacji Folletta, irański pracownik EDS, Rashid, był aktywnie zaangażowany w przygotowanie ucieczki z więzienia, ale fakt ten jest mocno kwestionowany w niektórych innych relacjach z tego wydarzenia, z którymi miałem do czynienia. Następnie Follett szczegółowo opisuje wstrząsającą ucieczkę lądową ekipy ratunkowej i uwolnionych więźniów z Iranu do Turcji. Relację z tej ucieczki czyta się jak scenariusz filmu o ucieczce, z bandytami, nierozsądnymi regionalnymi przywódcami rebeliantów i ciężkimi warunkami fizycznymi. W innej relacji, przypisywanej płk. Simonsowi, czytamy jednak, że ucieczka była jak piknik po drodze. Może tak właśnie postrzegał to zaprawiony w bojach marine!!!

Tak czy inaczej, to nie czytelnik powinien wątpić w prawdziwość szczegółów zawartych w narracji. Doceniam fakt, że Ross Perot miał odwagę zaplanować tak zuchwałą ucieczkę, mimo wszystkich przeciwności, na jakie natrafiła firma w całkowicie zdestabilizowanym kraju, jakim był wówczas Iran. Różne źródła podają, że książka została spreparowana przez EDS i przed publikacją wymagała zgody Perota. Nie miałbym o to pretensji do Perota, ponieważ uważam, że zasłużył sobie na to prawo dzięki odważnemu stanowisku, jakie zajął, przychodząc z pomocą swoim pracownikom w potrzebie. Wydaje mi się, że zadziałał tu sprytny mózg biznesmena, ponieważ książka stała się bestsellerem. Co więcej, sprzedano również prawa telewizyjne do tej książki i nakręcono pięcioodcinkowy serial, który również stał się chętnie oglądanym serialem w telewizji.

Jednak mimo że książka jest bardzo przyjemna, powiedziałbym, że Ken Follett nie jest w niej najlepszy. Podejmuje on szczery wysiłek, by rozbudować narrację, starając się nadać każdej z postaci własną duszę. Domyślam się, że ze względu na to, że chodzi o prawdziwe wydarzenia, autor miał pewne ograniczenia co do stopnia swobody, na jaką mógł sobie pozwolić przy przedstawianiu bohaterów. Jest to jednak książka bardzo dobrze zbadana i z pewnością będzie traktowana jako jedno z głównych źródeł informacji o tych burzliwych dniach w historii Iranu, kiedy kraj ten był pogrążony w gwałtownej rewolucji.

Ken Follett jest jednym z moich ulubionych autorów. Byłem zafascynowany sagą Kingsbridge i trylogią Century, których jest autorem, nie wspominając o jego kultowej debiutanckiej powieści „Igła”. Miałem więc spore oczekiwania wobec tego dzieła. „Na skrzydłach orłów” to fabularyzowana relacja z prawdziwych wydarzeń, które miały miejsce w Teheranie w szczytowym momencie rewolucji islamskiej, która wybuchła w tym kraju w 1979 roku. Nie jest łatwo napisać pełnowymiarową powieść o prawdziwych wydarzeniach. W przedmowie do tego dzieła Follett przyznaje raczej z przekąsem, że miał problem z nadaniem narracji takiego tempa, jakiego by sobie życzył, ponieważ w prawdziwym życiu sprawy nie toczą się tak szybko. Ale mimo to podjął wysiłek i udało mu się to całkiem nieźle.

Pod koniec lat 70. firma Electronic Data Systems (EDS) rozpoczęła działalność w Iranie, gdzie była zaangażowana w tworzenie systemu ubezpieczeń społecznych dla tego kraju. Firma przeniosła się do Iranu, gdy kraj ten znajdował się pod kontrolą szacha, który sprawował autokratyczny i brutalny reżim. Sprawy dla firmy zaczęły się jednak psuć, gdy wybuchło powstanie przeciwko szachowi, któremu przewodził duchowny ajatollah Chomeini. Szach, chcąc udowodnić, że jest wzorem cnót i zaprzeczyć swojej utracie kontroli nad krajem, próbował dopaść zagraniczne firmy, chcąc rozprawić się z rzekomą korupcją, której się dopuszczały. Istnieją kontrowersje co do tego, czy EDS było zaangażowane w praktyki korupcyjne w Iranie, czy też nie. Ken Follet w swojej pracy stara się przedstawić EDS i Perota jako firmy całkowicie uczciwe i działające zgodnie z prawem w kontaktach z irańską biurokracją. Follett chce pokazać, jak Perot jako pracodawca traktował swoich pracowników, gdy ci znaleźli się w sytuacji poważnego zagrożenia w obcym kraju, które szybko wymykało się spod kontroli. Oczywiście istnieje prawdopodobieństwo, że relacja ta może być mocno przesadzona, aby pokazać Perota w dobrym świetle, ale podstawowym faktem pozostaje to, że był on zaangażowany w opiekę nad swoimi pracownikami w potrzebie.

Na początku 1979 roku dwóch pracowników EDS stacjonujących w Teheranie, Paul Chiapparone i Bill Gaylord, zostało aresztowanych przez władze irańskie. Twierdzi się, że pracownikom amerykańskim nie postawiono żadnych zarzutów i że byli oni arbitralnie przetrzymywani w więzieniu. Za ich uwolnienie wyznaczono wysoką kaucję w wysokości około 13 milionów dolarów, co według niektórych relacji było kwotą, którą Iran zapłacił EDS za rzekomo niezadowalające usługi świadczone przez firmę. Również w tym przypadku Follett odpiera ten zarzut. Perot próbował pociągnąć za sznurki u możnych w amerykańskiej administracji, aby uzyskać zwolnienie swoich pracowników. Wszystkie jego wysiłki spełzły na niczym, prawdopodobnie z powodu zamieszania i chaosu, jaki zapanował w kraju, w którym dni szacha na tronie były policzone. W tym momencie Teksańczyk wpadł na śmiały plan uratowania swoich pracowników z Iranu.

Perot zwrócił się o pomoc do emerytowanego pułkownika piechoty morskiej Arthura "Bulla" Simonsa. Następnie, pod kierownictwem Simonsa, stworzył zespół ochotniczych pracowników EDS, który miał udać się do ogarniętego niepokojami Iranu i odbić dwóch uwięzionych pracowników. To właśnie ten akt odwagi i zaangażowania Perota Follett uczynił głównym tematem tej książki.

Pod kierownictwem Simonsa, jeszcze w Dallas, zespół przeprowadził wiele ćwiczeń związanych z ucieczką z więzienia. Wszystko to odbywało się w oparciu o informacje dotyczące rozkładu więzienia i sytuacji w Iranie, które otrzymali od swoich kontaktów w tym kraju. Jednak po wylądowaniu w Teheranie przekonali się, że rzeczywisty układ więzienia jest zupełnie inny niż ten, który wmówiono im w czasie pobytu w Stanach. Co więcej, w ciągu kilku dni od wylądowania w Iranie Paul i Bill zostali przeniesieni do bardziej bezpiecznego więzienia Gasr, w którym przebywało blisko 10 000 więźniów. Follett szczegółowo opisuje rozczarowania, jakie spotkały zespół z tego powodu, a także długie rozmowy, które toczyły się na boku z irańskimi władzami sądowymi, aby umożliwić uwolnienie więźniów.

Wreszcie w lutym 1979 roku w więzieniu Gasr wybuchło powstanie wspomagane przez rewolucjonistów, które doprowadziło do ucieczki z więzienia i wydostania się z niego zarówno Billa, jak i Paula w wyniku zamieszek. Według relacji Folletta, irański pracownik EDS, Rashid, był aktywnie zaangażowany w przygotowanie ucieczki z więzienia, ale fakt ten jest mocno kwestionowany w niektórych innych relacjach z tego wydarzenia, z którymi miałem do czynienia. Następnie Follett szczegółowo opisuje wstrząsającą ucieczkę lądową ekipy ratunkowej i uwolnionych więźniów z Iranu do Turcji. Relację z tej ucieczki czyta się jak scenariusz filmu o ucieczce, z bandytami, nierozsądnymi regionalnymi przywódcami rebeliantów i ciężkimi warunkami fizycznymi. W innej relacji, przypisywanej płk. Simonsowi, czytamy jednak, że ucieczka była jak piknik po drodze. Może tak właśnie postrzegał to zaprawiony w bojach marine!!!

Tak czy inaczej, to nie czytelnik powinien wątpić w prawdziwość szczegółów zawartych w narracji. Doceniam fakt, że Ross Perot miał odwagę zaplanować tak zuchwałą ucieczkę, mimo wszystkich przeciwności, na jakie natrafiła firma w całkowicie zdestabilizowanym kraju, jakim był wówczas Iran. Różne źródła podają, że książka została spreparowana przez EDS i przed publikacją wymagała zgody Perota. Nie miałbym o to pretensji do Perota, ponieważ uważam, że zasłużył sobie na to prawo dzięki odważnemu stanowisku, jakie zajął, przychodząc z pomocą swoim pracownikom w potrzebie. Wydaje mi się, że zadziałał tu sprytny mózg biznesmena, ponieważ książka stała się bestsellerem. Co więcej, sprzedano również prawa telewizyjne do tej książki i nakręcono pięcioodcinkowy serial, który również stał się chętnie oglądanym serialem w telewizji.

Jednak mimo że książka jest bardzo przyjemna, powiedziałbym, że Ken Follett nie jest w niej najlepszy. Podejmuje on szczery wysiłek, by rozbudować narrację, starając się nadać każdej z postaci własną duszę. Domyślam się, że ze względu na to, że chodzi o prawdziwe wydarzenia, autor miał pewne ograniczenia co do stopnia swobody, na jaką mógł sobie pozwolić przy przedstawianiu bohaterów. Jest to jednak książka bardzo dobrze zbadana i z pewnością będzie traktowana jako jedno z głównych źródeł informacji o tych burzliwych dniach w historii Iranu, kiedy kraj ten był pogrążony w gwałtownej rewolucji.

Kiedy Ross Perot ubiegał się o urząd prezydenta w 1992 roku, wiedziałem, że był zaangażowany w akcję ratowania zakładników z Iranu, ale nigdy nie zadałem sobie trudu, aby zapoznać się ze szczegółami. Doświadczywszy silnej awersji podczas mojej ostatniej próby przeczytania książki Kena Folletta, nie tknąłem kilku jego tytułów, które od kilku lat leżą na moich "półkach" na Audible i Goodreads, więc zdecydowałem, że nadszedł czas, by przeczytać go ponownie. Biorąc pod uwagę, że kandydatura Perota z 1992 r. stała się przedmiotem refleksji podczas niedawnego nietypowego ubiegania się o urząd prezydenta przez biznesmena, uznałem, że ta książka będzie lekturą na czasie. I choć opisuje ona wydarzenia, które miały miejsce w 1979 r., a dynamika biznesu Perota i stosunków międzynarodowych jest już odległym wspomnieniem minionych czasów, to jednak była to lektura bardzo na czasie.

Perot jest przedstawiony jako człowiek, którego jedyne podobieństwo do Donalda Trumpa polega na tym, że był bogatym biznesmenem. Perot odniósł sukces dzięki swojej inteligencji, umiejętności zatrudniania i promowania kompetentnych menedżerów oraz swoim zasadom moralnym. O ile Perota można nazwać aroganckim, to w tym sensie, że był pewnym siebie przywódcą, którego denerwowała niekompetencja osób na stanowiskach kierowniczych.

Sama historia jest fascynująca, zwłaszcza jako preludium do kryzysu z zakładnikami, który kilka miesięcy później miał zapoczątkować program Nightline Teda Koppela. Follett opowiada tę historię w taki sposób, że nawet znając ostateczny wynik, odczuwa się zarówno przymus podejmowania wielkiego ryzyka, by ratować przyjaciół z niebezpieczeństwa, jak i absolutne przerażenie, gdy przebywa się w zagranicznym więzieniu w kraju stojącym u progu rewolucji. W 1978 roku firma Perota, EDS, była w znacznym stopniu obecna w Iranie, ponieważ zarządzała tamtejszym systemem ubezpieczeń społecznych. Gdy szach zaczął tracić władzę, kraj przestał płacić EDS, co doprowadziło do zamknięcia przez firmę działalności. Podczas tego naruszenia kontraktu dwóch pracowników zostało uwięzionych, ale nie postawiono im zarzutów, lecz wyznaczono bardzo wysoką kaucję.

Ponieważ akcja ratunkowa zakończyła się sukcesem, Perot zebrał pochwały... ale nie było w niej nic, co gwarantowałoby sukces, i mogła się ona źle skończyć - Ross Perot został oskarżony o łamanie prawa i podejmowanie ryzyka, które zaszkodziło naszym stosunkom z Iranem i innymi krajami regionu.

Jednym z ciekawych komentarzy w książce jest porażka Jimmy'ego Cartera, który nie zdołał w porę zmienić poparcia Ameryki z szacha na ajatollaha. Według Folletta, sekretarz stanu Cyrus Vance i jego ambasador w Iranie rozpoznali sytuację i znaleźli odpowiednią okazję, by rozszerzyć naszą współpracę międzynarodową na ajatollaha. Ale zamiast tego Carter posłuchał swojego człowieka od bezpieczeństwa narodowego, Zbigniewa Brezińskiego, i próbował zająć stanowisko lojalne wobec szacha, nawet wtedy, gdy szach namawiał nas, dla dobra swojego kraju, do ustanowienia kanałów dyplomatycznych z ajatollahem!

Follett jest najlepszy, gdy trzyma się historii tak, jak się ona wydarzyła, a ta książka właśnie to robi!

Kiedy Ross Perot ubiegał się o urząd prezydenta w 1992 roku, wiedziałem, że był zaangażowany w akcję ratowania zakładników z Iranu, ale nigdy nie zadałem sobie trudu, aby zapoznać się ze szczegółami. Doświadczywszy silnej awersji podczas mojej ostatniej próby przeczytania książki Kena Folletta, nie tknąłem kilku jego tytułów, które od kilku lat leżą na moich "półkach" na Audible i Goodreads, więc zdecydowałem, że nadszedł czas, by przeczytać go ponownie. Biorąc pod uwagę, że kandydatura Perota z 1992 r. stała się przedmiotem refleksji podczas niedawnego nietypowego ubiegania się o urząd prezydenta przez biznesmena, uznałem, że ta książka będzie lekturą na czasie. I choć opisuje ona wydarzenia, które miały miejsce w 1979 r., a dynamika biznesu Perota i stosunków międzynarodowych jest już odległym wspomnieniem minionych czasów, to jednak była to lektura bardzo na czasie.

Perot jest przedstawiony jako człowiek, którego jedyne podobieństwo do Donalda Trumpa polega na tym, że był bogatym biznesmenem. Perot odniósł sukces dzięki swojej inteligencji, umiejętności zatrudniania i promowania kompetentnych menedżerów oraz swoim zasadom moralnym. O ile Perota można nazwać aroganckim, to w tym sensie, że był pewnym siebie przywódcą, którego denerwowała niekompetencja osób na stanowiskach kierowniczych.

Sama historia jest fascynująca, zwłaszcza jako preludium do kryzysu z zakładnikami, który kilka miesięcy później miał zapoczątkować program Nightline Teda Koppela. Follett opowiada tę historię w taki sposób, że nawet znając ostateczny wynik, odczuwa się zarówno przymus podejmowania wielkiego ryzyka, by ratować przyjaciół z niebezpieczeństwa, jak i absolutne przerażenie, gdy przebywa się w zagranicznym więzieniu w kraju stojącym u progu rewolucji. W 1978 roku firma Perota, EDS, była w znacznym stopniu obecna w Iranie, ponieważ zarządzała tamtejszym systemem ubezpieczeń społecznych. Gdy szach zaczął tracić władzę, kraj przestał płacić EDS, co doprowadziło do zamknięcia przez firmę działalności. Podczas tego naruszenia kontraktu dwóch pracowników zostało uwięzionych, ale nie postawiono im zarzutów, lecz wyznaczono bardzo wysoką kaucję.

Ponieważ akcja ratunkowa zakończyła się sukcesem, Perot zebrał pochwały... ale nie było w niej nic, co gwarantowałoby sukces, i mogła się ona źle skończyć - Ross Perot został oskarżony o łamanie prawa i podejmowanie ryzyka, które zaszkodziło naszym stosunkom z Iranem i innymi krajami regionu.

Jednym z ciekawych komentarzy w książce jest porażka Jimmy'ego Cartera, który nie zdołał w porę zmienić poparcia Ameryki z szacha na ajatollaha. Według Folletta, sekretarz stanu Cyrus Vance i jego ambasador w Iranie rozpoznali sytuację i znaleźli odpowiednią okazję, by rozszerzyć naszą współpracę międzynarodową na ajatollaha. Ale zamiast tego Carter posłuchał swojego człowieka od bezpieczeństwa narodowego, Zbigniewa Brezińskiego, i próbował zająć stanowisko lojalne wobec szacha, nawet wtedy, gdy szach namawiał nas, dla dobra swojego kraju, do ustanowienia kanałów dyplomatycznych z ajatollahem!

Follett jest najlepszy, gdy trzyma się historii tak, jak się ona wydarzyła, a ta książka właśnie to robi!