Mechaniczna pomarańcza. Nakręcana pomarańcza

Wraz z dziełami takimi jak „1984” Orwella, „Nowy wspaniały świat” Huxleya i „My” Zamiatina, „Mechaniczna pomarańcza” stoi wśród najważniejszych współczesnych antyutopii. Jednak najbardziej wstrząsające nie jest to, co robią jej bohaterowie, lecz to, co dzieje się w ich umysłach, które tylko pozornie pozostają ludzkie.

"Mechaniczna pomarańcza" stała się książką kultową, szczególnie po adaptacji filmowej w reżyserii Stanleya Kubricka. Obecnie dostępna jest w specjalnej edycji, która zawiera dwie różne wersje tłumaczenia – z rucyzmami i anglicyzmami. Dodatkowo, znajdziemy w niej posłowie autorstwa Kingsleya Amisa, rysunki i projekty autora oraz opinie wybitnych angielskich intelektualistów, a także fragmenty sztuki teatralnej opartej na książce i wiele innych informacji o tej niezwykłej powieści. To prawdopodobnie pierwszy raz, gdy jeden tłumacz, Robert Stiller, stworzył dwa oddzielne przekłady tego samego dzieła!

Anthony Burgess opracował także własny język na potrzeby książki, a przekład Stillera to nie tylko popis językowej kreatywności, ale także coś niepokojąco realistycznego. Jest prawdopodobne, że taki język mógłby faktycznie znaleźć swoje miejsce w polskiej rzeczywistości.

Akcja powieści rozgrywa się w nieokreślonej przyszłości oraz miejskiej scenerii, która tylko okazjonalnie wskazuje na Anglię lub Stany Zjednoczone, może Londyn bardziej niż Nowy Jork. W późniejszej adaptacji teatralnej Burgess określił miejsce akcji jako „jakąś stolicę w nieprzewidywalnej przyszłości”, dodając rosyjską nazwę cyrylicą przy wejściu do baru, sugerując możliwość wydarzeń za Żelazną Kurtyną, lecz równie dobrze mogło to być jedynie kaprysem projektanta szyldu.

Ta dystopia wpisuje się w gatunek science fiction o charakterystycznym, surowym klimacie dystopii. Opiera się na krytyce politycznej i społecznej, oferując dekadencką wizję przyszłości. Stawiając „Mechaniczną pomarańczę” obok dzieł George'a Orwella, Zamiatina, Aldousa Huxleya, Ayn Rand i Karin Boye, Anthony Burgess dołączył do tego szacownego grona z ponad 50 tysiącami sprzedanych egzemplarzy w Polsce.

Chociaż nie jest to całkowicie odległa przyszłość, jej niektóre aspekty mogą budzić skojarzenia z dniem dzisiejszym. Momentami przytłaczająca, „Mechaniczna pomarańcza” balansuje między uproszczeniem a złożoną konstrukcją, pozostawiając czytelnika w stanie zadumy nad tym, czy ją krytykować, czy też podziwiać za jej wykonanie.