Łukaszenka

To słowa, które często padają w kontekście Białorusi. Oficjalnie Kraj nie pozostaje na ścieżce wojennej z Ukrainą, niemniej wsparcie, jakie udziela Rosja w agresji na terytorium sąsiada, nie ulega wątpliwości w oczach opinii międzynarodowej. Pytanie o to, czy Białoruś zaangażuje swoje wojska w wojnę z Ukrainą, ma kluczowe znaczenie dla dalszych losów wojny. Nie chodzi jedynie o potencjał wojskowy, jakim dysponuje Białoruś, ten akurat wydaje się co najmniej wątpliwy, jednak opowiedzenie się Mińska po stronie Moskwy wywołałoby potężne trzęsienie ziemi w Europie Środkowo-Wschodniej. Jak na ironię losu, część komentatorów zwraca uwagę na fakt, że przywództwo Aleksandra Łukaszenki może powstrzymać eskalację konfliktu na wschodzie. Okazuje się, że przywódca Białorusi to człowiek znakomicie wyczuwający nastroje społeczne, a te jednoznacznie wskazują za brakiem angażowania się w konflikt zbrojny. Wydaje się, że chodzi o coś jeszcze. W obecnej sytuacji geopolitycznej Władimir Putin oraz Aleksandr Łukaszenko grają o swoją przyszłość. Tym bardziej zainteresował mnie tytuł książki „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji” autorstwa polskich badaczy, Małgorzaty Nocuń i Andrzeja Brzezieckiego. Czy obecny Aleksandr Łukaszenko naprawdę marzył w przeszłości o objęciu schedy po radzieckich przywódcach i stanowił alternatywę dla wyboru Władimira Putina na prezydenta Federacji Rosyjskiej?

Nie ma dużego wyboru w zakresie literatury faktu związanej z Białorusią. Z czego to może wynikać? O ile Polska, kraje bałtyckie czy nawet Ukraina dokonały ogromnych skoków cywilizacyjnych po rozpadzie Związku Radzieckiego, o tyle Białoruś... zupełnie jak gdyby zatrzymała się w czasie. To, co zwraca uwagę podróżujących do Mińska i okolic Polesia, to fakt, że praktycznie nie ma tam żadnych reklam. Żadnych banerów z „Coca Colą” czy neonów wskazujących na możliwość kupienia kebaba. Małgorzata Nocuń i Andrzej Brzeziecki, opisując współczesny krajobraz Białorusi pod przywództwem Aleksandra Łukaszenki, podkreślają, że państwo to pozostaje rozdarte między ściślejszą współpracą między wschodem i zachodem, reprezentowanych odpowiednio przez Rosję i Unię Europejską. Autorzy książki „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji” sugerują, że aktualny przywódca Białorusi to człowiek doskonale czujący politykę, obdarzony wyczuciem niezbędnym do diagnozowania nastrojów społecznych. Tak było również w przeszłości, gdzie jako kierownik kołchozu wiedział, z kim iść na wódkę i zjeść kiełbasę, a owocem skuteczności Łukaszenki było uzyskanie mandatu do parlamentu w Mińsku. Tak rozpoczęła się wielka kariera obecnego przywódcy Białorusi, której istotnym, choć często pomijanym aspektem, jest rodzina Aleksandra Łukaszenki. Czy wiedzieliście, że społeczeństwo białoruskie od ponad czterech dekad żyje w ciekawości, co właściwie dzieje się z Pierwszą Damą?

Na imię jej Galina Łukaszenko. Poznali się z Aleksandrem w wieku nastoletnim, gdy brali udział w szkolnym przedstawieniu. On wysoki, dobrze zbudowany i z widocznym błyskiem w oku. Ona drobna brunetka, córka nauczycielki, nieco niepewna siebie. Aleksander Łukaszenko zagrał w owym przedstawieniu szkolnym Dziadka Mroza, z kolei jego przyszła żona była „Śnieżynka”. Później wielokrotnie zwracał się do niej tym określeniem, zwłaszcza gdy w roli absztyfikanta zalecał się do Galiny i szukał sposobu na zdobycie względów jej matki. Nie wiem, czy kiedykolwiek poznałbym tę w gruncie rzeczy szokującą historię, gdyby nie książka „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji". Małgorzata Nocuń i Andrzej Brzeziecki wyjaśniają, że przeszłość obecnego prezydenta Białorusi od lat owiana jest tajemnicą, a sam Aleksander Łukaszenko wiele robi w tym zakresie, aby historia zapamiętała go jako człowieka „ludu i dla ludu”. Rzecz w tym, że chociaż prezydent Białorusi chciałby uchodzić za męża stanu, nie był mężem nawet dla swojej żony. Zapytacie jak to możliwe? Jakiś czas po ślubie Aleksander Łukaszenko, jak opisują autorzy książki "Łukaszenka. Niedoszły car Rosji” wyjechał do Mińska, gdzie kontynuował karierę polityczną. Wraz z nim do stolicy Białorusi udali się jego dwaj synowie, urodzeni przez wspomnianą wcześniej Galinę Łukaszenko. Kobieta została w rodzinnych stronach i nigdy nie dołączyła do swojego męża w stolicy Białorusi. Zapytacie jak to możliwe? Cóż, jak wyjaśniają Małgorzata Nocuń i Andrzej Brzeziecki, podczas trwającej blisko cztery dekady prezydentury Aleksandra Łukaszenki zabrał on żonę tylko jeden raz w podróż zagraniczną. Kierunek? Jerozolima, gdzie wraz z Borysem Jelcynem i jego małżonką wybrali się do Izraela. Warto dodać, że były to jeszcze lata 90. XX wieku, kiedy Aleksander Łukaszenka dopiero rozwijał polityczne skrzydła. Co było potem? Autorzy monografii "Łukaszenka. Niedoszły car Rosji" opisują, że Galina Łukaszenko mniej więcej od dwóch dekad pozostaje... Pierwszą Damą uwięzioną w areszcie domowym! Zapytacie jak to możliwe? Okazuje się, że choć prezydent Białorusi nie zaprosił małżonki do Mińska, to kobieta znakomicie odnalazła się w nowej roli. Tak wielu ludzi odwiedzało ją, prosząc o załatwienie drobnych spraw, że Aleksander Łukaszenko postanowił wybudować mur wokół jej wioski, a drogi obsadził funkcjonariuszami KGB. Galina Łukaszenko żyje, ale jak gdyby umarła dla świata. To jak emerytura na bezludnej wyspie. Niby fajnie, ale człowiek czeka już tylko na słodki pocałunek śmierci. Kto zajął miejsce u boku Aleksandra Łukaszenki? Małgorzata Nocuń i Andrzej Brzeziecki zwracają uwagę na osobę niejakiej Iriny Abelskiej. Kobieta od lat pozostaje osobistym lekarzem prezydenta Białorusi, z tego związku Aleksander Łukaszenko doczekał się trzeciego syna. Resztę przeczytacie sami w książce „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji". Prezydent Białorusi wiele robi, aby jego sprawy natury prywatnej pozostały tylko dla jego wiedzy, a informacje zebrane i opisane przez Małgorzatę Nocuń.
 
„Łukaszenka. Niedoszły car Rosji”
Małgorzata Nocuń i Andrzej Brzeziecki

„Łukaszenka. Niedoszły car Rosji”
Małgorzata Nocuń i Andrzej Brzeziecki

Obok miłosno-politycznych intryg Aleksandra Łukaszenki, Małgorzata Nocuń i Andrzej Brzeziecki przedstawili również szereg anegdot, które dobrze oddają mocno frywolny sposób bycia Aleksandra Łukaszenki. W 2013 roku stawił się niespodziewanie w jednym z Zakładów Pogrzebowych na Białorusi, po czym publicznie oświadczył, że w państwie produkuje się za mało trumien i należy to natychmiast zmienić. Efekt? Sprawdźcie sami, jaki ciąg dalszy miał ta anegdota w znakomitej książce pod tytułem „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji” ?.
 

Biografie polityków to rodzaj literatury faktu, którą szczególnie cenię. W przeszłości zdarzyło mi się czytać biografie znanych osobistości i szukać w nich inspiracji dla moich przyszłych wyborów. Wydaje się, że Aleksander Łukaszenko to postać w równym stopniu znienawidzona, co nieoceniona na zachodzie. Nie ma drugiej takiej osobistości w Europie, która potrafiłaby utrzymać się u władzy nieprzerwanie od blisko czterech dekad. Jak to się stało, że pracownik jednego z wielu kołchozów na obszarze Białorusi podporządkował sobie cały aparat państwowy i stworzył prywatny folwark z jednego z największych państw w Europie Środkowo-Wschodniej? Odpowiedzi poszukałem w książce „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji” autorstwa polskich badaczy: Małgorzaty Nocuń oraz Andrzeja Brzezieckiego. W ocenie sympatyków literatury faktu związanego z białoruskim prezydentem jest to jedna z najlepszych książek przedstawiających sylwetkę i karierę polityczną „Backi”, jak popularnie przyjęło się określać Aleksandra Łukaszenkę na Białorusi.

Publikacja „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji” to biografia prezydenta Republiki Białorusi wydana w Polsce nakładem wydawnictwa Czarne. Wspomniane wydawnictwo od lat specjalizuje się w promowaniu literatury faktu w najlepszym tego słowa znaczeniu. Nie inaczej jest tym razem, ponieważ Małgorzata Nocuń i Andrzej Brzeziecki wyczerpująco opisują drogę Aleksandra Łukaszenki do władzy absolutnej na Białorusi w ciągu niemal czterdziestu lat kariery politycznej na najwyższych szczeblach władzy. Jak wyjaśniają polscy badacze, obecny prezydent Białorusi rozpoczął swoją karierę w wielkiej polityce jeszcze w latach 80. XX wieku, jako aktywny członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. W przeszłości Aleksander Łukaszenko wielokrotnie dawał wyraz tęsknoty i nostalgii za komunistycznym blokiem, którego skądinąd upadek dał początek suwerennej i niepodległej Białorusi. Jak zatem pogodzić opisane wyżej sprzeczności? Cóż, podczas lektury książki „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji” miałem wrażenie, że prezydent Białorusi, podobnie jak naród tego kraju, pozostaje od czasu rozpadu ZSRR w pozycji „siedzącej na płocie”. Małgorzata Nocuń i Andrzej Brzeziecki wyjaśniają, że społeczeństwo białoruskie w ciągu ostatnich czterech dekad na zmianę orientowało się na zachód i wschód, a bohater książki „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji” potrafił ową labilność doskonale wykorzystać. Bynajmniej nie na korzyść własnego narodu, ale w imię partykularnych interesów. Rosja długi czas gwarantowała Białorusi bezpieczeństwo, choćby w ramach Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym. Z kolei Zachód naiwnie pompuje miliardy dolarów w białoruski przemysł, edukując w istocie mechanizmem obchodzenia sankcji nakładanych przez Unię Europejską i Stany Zjednoczone na Federację Rosyjską, m.in. za konflikty w Syrii czy na Ukrainie w 2014 roku. Jednego, jak wyjaśniają autorzy książki „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji”, nie można odmówić aktualnemu prezydentowi Białorusi. Przez ostatnie dekady skutecznie łączył sprzeczne interesy wschodu i zachodu, a często omawiane były one w złotych pałacach Mińska. Przykład? Małgorzata Nocuń i Andrzej Brzeziecki wspominają choćby „Porozumienia Mińsk 1 i Mińsk 2”. Warto dodać, że bez względu na ocenę merytoryczną propozycji formowanych wobec Ukrainy w ramach wspomnianych wyżej porozumień, gospodarzem spotkań pozostawał niezmiennie Aleksandr Łukaszenko. To najlepiej świadczy o roli, jaką bohater książki „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji” długo czasu cieszył się w oczach liderów Rosji oraz Unii Europejskiej. Również tych, którzy ostentacyjnie krytykowali jego działania, a w rzeczywistości przymykali oko na labilny charakter działań inspirowanych przez Aleksandra Łukaszenkę.

Książka „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji” to publikacja warta polecenia czytelnikom zainteresowanym studiami międzynarodowymi oraz szeroko rozumianą geopolityką w odniesieniu do sytuacji w Europie Środkowo-Wschodniej. Cztery wieki temu król Francji Ludwik XIV powiedział słynne słowa: „Francja to ja". Nawet jeśli z perspektywy czasu słowa te brzmią jak przejaw buty i braku pokory, rzeczywistość na Białorusi niebezpiecznie nawiązuje do czasów słusznie minionych, kiedy to jednostka decydowała o losach ogółu. Nie jest to pierwsza ani ostatnia analogia do historii, jaka nasuwa się podczas lektury monografii Małgorzaty Nocuń i Andrzeja Brzezieckiego. Polscy autorzy trafnie konkludują, że blisko sto lat temu Adolf Hitler również za sprawą metod demokratycznych zdobył pełnię władzy w nazistowskiej III Rzeszy, a proces ten trwał wiele lat pod fasadą realizacji snu o demokratycznym, niemieckim społeczeństwie. Podobną drogę przeszła Białoruś w ciągu ostatnich czterech dekad, wciąż jednak nie wiadomo, jaki będzie epilog tej historii.