Koniec Świata i Hard-boiled Wonderland

Niegdyś Sylvia Plath napisała na łamach swoich Dzienników: “Najbardziej obawiam się śmierci mojej wyobraźni.” Miło mi ogłosić, że śmierć mojej wyobraźni nie grozi, tak długo, jak długo będę miała przyjemność obcować z twórczością Murakamiego! Każdego takie spotkanie sprawia, że mam ochotę zamknąć oczy i przenieść się do świata przez niego opisanego w swoich powieściach, zatracić się w nim bez pamięci. Tytułem wstępu warto podkreślić, że wyraźnie widać tu wpływy m.in. Orwella, Kafki czy Marqueza na kierunek, którym podąża Murakami. Jeśli czerpać inspirację, to od najlepszych, prawda? Rozmyślania egzystencjalne, niesamowita wyobraźnia, mnogość ciekawych i ważnych przemyśleń, które kiełkują w umysłach co bardziej dociekliwych czytelników - całość to czysty geniusz! "Tak to już jest z umysłem. Nic nigdy nie jest równe. Jak rzeka, gdy płynie, jej bieg zmienia się wraz z ukształtowaniem terenu." Murakami to mądry człowiek, nie tylko przez fakt, że pisze doskonałe książki: on potrafi tymi treścią tych książek dotrzeć do szerokiego grona odbiorców, bawiąc przy tym na zmianę przeplatanymi introspekcjami, które często stanowią jedyne i mgliste źródło wiedzy w przedmiocie motywów bieżących decyzji podejmowanych przez nakreślonych w powieści bohaterów. Znajduję tu analogię do taoizmu, jednego z dwóch najważniejszych obok konfucjanizmu, nurtów religijno - filozoficznych. Czołowym jego przedstawicielem był Zhuangzi - to on napisał niegdyś słowa, które niezmiennie obrazują w moich oczach twórczość Murakamiego: “Śniłam kiedyś, że jestem motylem, i teraz nie wiem już, czy jestem Czuang-tsy, który śnił, że jest motylem, czy też jestem motylem, który śni, że jest Czuang-tsy.” Prawda, że to piękne słowa? Oddają pomysł na konstrukcję świata, który widzimy w powieści “Koniec Świata i Hard-boiled Wonderland”, znajduję w niej też analogię do filmu “Incepcja” w reżyserii Christophera Nolana:-) Pragnę was uspokoić: mimo, iż w tytule jest “koniec świata” czułam, że jest tu bardzo mało tego niepokojącego, niesamowitego uczucia, jakie towarzyszyło mi chociażby podczas czytania książki “Po zmierzchu”, która skądinąd moim zdaniem, jest ogromnie niedoceniana, będąc przy tym najlepszą powieścią, jaką do tej pory przeczytałam. “Koniec Świata i Hard-boiled Wonderland” to powieść mocno osadzona w sferze fantasy i sci-fi, jednak bez elementów, które mogłyby w czytelniku wywołać potrzebę zaglądania pod łóżka w poszukiwaniu potworów, tych raczej Murakami jak to ma w zwyczaju, każe nam szukać w nas samych. Powieść ta jak żadna inna wskazuje na kierunek tych poszukiwań: podświadomość człowieka. Podobał mi się podwójny styl narracji, który w zasadzie nie był tak skomplikowany, jak się spodziewałam - czyta się go stosunkowo łatwo, a użycie przez Murakamiego językowych sztuczek, które pojawiają się co jakiś czas na kartach powieści, było udanym zabiegiem przynoszącym wiele radości spragnionym literatury czytelnikom. Ponownie pojawia się wiele odniesień do kultury zachodniej; Murakami tę sztukę opanował fantastycznie, a postacie, które wydają się mieć wyuzdane skojarzenia - i to w najdziwniejszych momentach, jak czołganie się przez kanał - to kolejna rzecz jaka stanowi o wspólnym mianowniku dla całego dorobku autora. Jakiś czas temu Mój znamy zauważył, że to jak dostać skrzyżowanie Kafki z Philipem K. Dickiem, i wraz z upływem czasu dostrzegam w tym zdaniu co raz więcej sensu. Dodam jeszcze, że w jednej z tych dwóch narracji można było dostrzec nawiązania do “Pustyni Tatarów” autorstwa Dino Buzzatiego. Reasumując: byłam zaintrygowana przez większą część tej opowieści, postaciom trudno odmówić głębi, to stały punkt twórczości japońskiego pisarza - przywiązuje on dużą uwagę do nakreślenia osobowości swoich postaci, aby niejako stały się symbolem swojego pokolenia, przez co łatwo się z nimi utożsamiać. Zwłaszcza tym, którzy znają realia kultury japońskiej, gdzie powściągliwość w okazywaniu emocji leży w dobrym tonie: nie ma co liczyć na szalona ekspresje w tym przedmiocie i Murakami to fantastycznie ubiera w słowa nie pozwalając się nudzić:-)

Jeśli lubisz Murakamiego, spodoba Ci się “Koniec świata i Hard-boiled Wonderland”! Powieść ta nie łączy w sobie daleko idących sprzeczności, leżących w naturze samego realizmu magicznego tak skutecznie jak "Norwegian Wood" czy "Kafka nad morzem", stanowi jednak wyraz geniuszu autora w czystej postaci z uwagi na charakter prowadzonej narracji. Wyżej wymienione powieści charakteryzują płynne przejścia pomiędzy kolejnymi rozdziałami, a talent autora do przedstawiania i rozwijania interesujących czytelnika wątków nie pozwalają oderwać się czytania - czego dowodem jest uznanie jakim cieszy się Murakami w oczach krytyków literackich i samych moli książkowych. Murakami proponuje osobliwą grę czytelnikowi: opisuje losy bohatera, studenta i pracownika sklepu płytowego, który od czasu do czasu “poluje” na kobiety ze swoim amoralnym współlokatorem z college'u. Stanowi to doskonale studium w przedmiocie refleksji nad dorastaniem, obliczone na ukazanie przemiany jaka dokonuje się w chłopcu, stającym się kolejno mężczyzną. Widoczne są tutaj zatem rozterki w życiu osobistym, prowadzące do rozczarowań, zawodów i złamanego serca. Brzmi banalnie? Murakami dba, aby czytelnik miał poczucie niesamowitości śledząc losy bohaterów jego książek, stąd m.in mówiący kot, który towarzyszy młodemu chłopcu w jego przygodach: chłopiec ten je dużo jedzenia w knajpie i tak naprawdę niewiele robi poza przesiadywaniem w bibliotece. To są rzeczy osobliwe, które dostajemy u Murakamiego, zazwyczaj dość ładnie współistnieją ze sobą, zmierzając ku jednemu uniwersum, dla którego fantazja i rzeczywistość łączą się w jedną, niezwykłą całość. “Koniec świata i Hard-boiled Wonderland” ma szalenie trafny tytuł w mojej ocenie, ponieważ to tak naprawdę dwie oddzielne historie - są one ze sobą splecione, ale bardziej jak dwie nitki makaronu w zupie pomidorowej - mogą być splecione razem, ale nigdy do końca się nie zazębiają. Co dziwne, formalnie struktura książki - jeden rozdział w rzeczywistości, drugi w jej alternatywnym świecie - skłania do czytania dwóch historii jako uzupełniających się nawzajem. I tu ciekawostka: można by niemal (do samego końca) czytać każdą z nich jako oddzielną, niezależną od drugiej i świetnie się przy tym bawić, wiem bo próbowałam. Rzeczywistość jaką opisuje Murakami jest odległa i dziwaczna, ale rządzi się własnymi prawami, zabiera czytelnika do świata gdzie gdzie prawa fizyki bywają umowne, a niezwykłe zbiegi okoliczności… wpisują się w codzienność życia opisanych bohaterów. Szczególnie widać to na płaszczyźnie podświadomych przeżyć bohatera, świat ten jest bowiem w swojej formie mocno prozaiczny, spokojny, zbyt leniwy aby pomylić go ze światem prawdziwym. Być może jest to komentarz Murakamiego, jaki ten kieruje wobec życia jako takiego: prawda jest dziwniejsza od fikcji, zwłaszcza gdy fikcja oparta jest na prawdzie opartej na fikcji. “Koniec Świata i hard-boiled wonderland” to ten rodzaj książki, gdzie chwilami chcesz odpocząć, ale szybko do niej wracasz, wielość dwuznaczności jakimi posługuje się autor jest imponująca, dla bardziej wymagających czytelników stanowi prawdziwą, literacką ucztę. Chwilami można odnieść wrażenie, że jest zbyt autorefleksyjna, z drugiej jednak strony uwielbiamy Murakamiego za jego pióro oraz przenikliwy umysł: świadectwem obu tych wspaniałych cech jest powieść będąca przedmiotem niniejszej recenzji: polecam każdemu, kto szuka w książkach czegoś extra:-) Zostawiam 4,5 gwiazdki

Niektóre z powieści japońskiego pisarza, mam tu na myśli w pierwszej kolejności “Norwegian Wood” oraz “Na południe od granicy, na zachód od słońca” odwołują się w większym stopniu do sentymentów i nostalgii, tymczasem “Koniec Świata i Hard-boiled Wonderland” to jawna eksploracja sennego stanu w jakim człowiek niekiedy znajduje się pod wpływem wydarzeń w jego życiu: Murakami to dostrzega i wspaniale opisuje! Większość z nas z łatwością zauważy w tej niezwykłej literackiej pozycji kawałek swojego życia na jakimś jego etapie. Abstrahując od formy narracji - zostajemy wrzuceni w dwie różne, surrealistyczne światy - oba istnieją jednocześnie, przy czym jeden z tych światów w którym życie wydaje się bardziej "realny" przyjmujemy za nasz świat prawdziwy, ważny punkt odniesienia dla oceny drugiego, bardziej..... wyimaginowanego? W tej właśnie rzeczywistości "realnej", autor ustami swojego bohatera prowadzi narrację, i spotyka będącego na bakier z moralnością, genialnego naukowca. Ten z kolei bawi się mózgiem głównego bohatera - efekt tych działań od początku nie wróży nic dobrego. I teraz najlepsze: wspomniany wcześniej “świat alternatywny” istnieje w granicach… wyznaczonych przez podświadomość mężczyzny, wokół którego dzieje się cała przedstawiona historia! Jest to jednak świat, który wydaje się zdecydowanie mniej realny, choćby przez fakt, że ludzie dosłownie postradali w nim zmysły! Bynajmniej nie są oni jednak szaleni: w rzeczywistości jest dokładnie na odwrót. Nie posiadają umysłów, te bowiem zostały ogarnięte przez zachłannego naukowca, nie mają tym samym zdolności do odczuwania emocji - w tym również miłości, przyjaźni, a nawet…. muzyki! Treść ich życia wyznacza praca. W tej "rzeczywistości" narrator ma ograniczoną ilość czasu, później ma zagłębić się w swoją podświadomość i żyć tam wiecznie. Czas w ogóle odgrywa istotną rolę w twórczości Murakamiego, być może ma to związek z mentalnością jego rodaków, gdzie etos pracy, wyznaczany nie tylko przez właściwie w tym przedmiocie przepisy prawa, ale przede wszystkim przez utarte zwyczaje. Najlepsi wojownicy w historii świata - japońscy Samurajowie - przed laty kierowali się kodeksem Bushido, tj. niepisanym zbiorem zasad etycznych. Być może przywiązanie do tradycji widoczne u mieszkańców kraju kwitnącej wiśni wymaga formy pośredniej, między ich codziennością, a prawem w ramach której ona się dzieje, zwyczaj wydaje się tu mieć ogromne znaczenie. Fakt, że motyw ten powraca na kartach każdej powieści Murakamiego nie może dziwić wobec genezy jego twórczości, osadzonej mocno w hermetycznym świecie japońskich wysp. Swoja drogą wiedzieliście, że według legendy Kojiki, Wyspy Japońskie zostały stworzone przez parę demiurgów – Izanagi i Izanami, przedstawicieli siódmego pokolenia bogów? Boska dwójka zstąpiła z niebios, Izanagi ujął naginatę (niebiańską włócznię) i zamieszał nią w bezkresnym oceanie, który pokrywał ówczesną Ziemię. Kiedy krople słonej wody spadły z końcówki włóczni, utworzone zostały w ten sposób wszystkie cztery japońskie wyspy! I dzięki temu możemy czytać fantastyczne powieści Murakamiego:-) Oczywiście, żadne streszczenie fabuły nie odda rozmachu tej książki - jest pełna prowokujących do myślenia niuansów i prawdopodobnie najlepiej przeczytać ją dwa razy aby pojąc wszystkie zawiłości alternatywnych światów! "To nie jest takie dziwne, że kiedy zmieniają się twoje wspomnienia, zmienia się świat." Jest wiele różnych teorii, które przychodzą mi do głowy po przeczytaniu tej powieści, większość wątków układa się w logiczny ciąg wydarzeń, niektóre tylko pozostały niejasne do końca. Wszystkie jednak wymagają interpretacji, a ta mam wrażenie jest rzeczą wysoce indywidualną bo tak właśnie pisze geniusz rodem z Kioto. Chętnie podyskutuje z kimś w na temat tej powieści, całej twórczości Murakamiego i oczywiście kultury japońskiej, której jestem zadeklarowaną fanką;-)

Niegdyś Sylvia Plath napisała na łamach swoich Dzienników: “Najbardziej obawiam się śmierci mojej wyobraźni.” Miło mi ogłosić, że śmierć mojej wyobraźni nie grozi, tak długo, jak długo będę miała przyjemność obcować z twórczością Murakamiego! Każdego takie spotkanie sprawia, że mam ochotę zamknąć oczy i przenieść się do świata przez niego opisanego w swoich powieściach, zatracić się w nim bez pamięci. Tytułem wstępu warto podkreślić, że wyraźnie widać tu wpływy m.in. Orwella, Kafki czy Marqueza na kierunek, którym podąża Murakami. Jeśli czerpać inspirację, to od najlepszych, prawda? Rozmyślania egzystencjalne, niesamowita wyobraźnia, mnogość ciekawych i ważnych przemyśleń, które kiełkują w umysłach co bardziej dociekliwych czytelników - całość to czysty geniusz! "Tak to już jest z umysłem. Nic nigdy nie jest równe. Jak rzeka, gdy płynie, jej bieg zmienia się wraz z ukształtowaniem terenu." Murakami to mądry człowiek, nie tylko przez fakt, że pisze doskonałe książki: on potrafi tymi treścią tych książek dotrzeć do szerokiego grona odbiorców, bawiąc przy tym na zmianę przeplatanymi introspekcjami, które często stanowią jedyne i mgliste źródło wiedzy w przedmiocie motywów bieżących decyzji podejmowanych przez nakreślonych w powieści bohaterów. Znajduję tu analogię do taoizmu, jednego z dwóch najważniejszych obok konfucjanizmu, nurtów religijno - filozoficznych. Czołowym jego przedstawicielem był Zhuangzi - to on napisał niegdyś słowa, które niezmiennie obrazują w moich oczach twórczość Murakamiego: “Śniłam kiedyś, że jestem motylem, i teraz nie wiem już, czy jestem Czuang-tsy, który śnił, że jest motylem, czy też jestem motylem, który śni, że jest Czuang-tsy.” Prawda, że to piękne słowa? Oddają pomysł na konstrukcję świata, który widzimy w powieści “Koniec Świata i Hard-boiled Wonderland”, znajduję w niej też analogię do filmu “Incepcja” w reżyserii Christophera Nolana:-) Pragnę was uspokoić: mimo, iż w tytule jest “koniec świata” czułam, że jest tu bardzo mało tego niepokojącego, niesamowitego uczucia, jakie towarzyszyło mi chociażby podczas czytania książki “Po zmierzchu”, która skądinąd moim zdaniem, jest ogromnie niedoceniana, będąc przy tym najlepszą powieścią, jaką do tej pory przeczytałam. “Koniec Świata i Hard-boiled Wonderland” to powieść mocno osadzona w sferze fantasy i sci-fi, jednak bez elementów, które mogłyby w czytelniku wywołać potrzebę zaglądania pod łóżka w poszukiwaniu potworów, tych raczej Murakami jak to ma w zwyczaju, każe nam szukać w nas samych. Powieść ta jak żadna inna wskazuje na kierunek tych poszukiwań: podświadomość człowieka. Podobał mi się podwójny styl narracji, który w zasadzie nie był tak skomplikowany, jak się spodziewałam - czyta się go stosunkowo łatwo, a użycie przez Murakamiego językowych sztuczek, które pojawiają się co jakiś czas na kartach powieści, było udanym zabiegiem przynoszącym wiele radości spragnionym literatury czytelnikom. Ponownie pojawia się wiele odniesień do kultury zachodniej; Murakami tę sztukę opanował fantastycznie, a postacie, które wydają się mieć wyuzdane skojarzenia - i to w najdziwniejszych momentach, jak czołganie się przez kanał - to kolejna rzecz jaka stanowi o wspólnym mianowniku dla całego dorobku autora. Jakiś czas temu Mój znamy zauważył, że to jak dostać skrzyżowanie Kafki z Philipem K. Dickiem, i wraz z upływem czasu dostrzegam w tym zdaniu co raz więcej sensu. Dodam jeszcze, że w jednej z tych dwóch narracji można było dostrzec nawiązania do “Pustyni Tatarów” autorstwa Dino Buzzatiego. Reasumując: byłam zaintrygowana przez większą część tej opowieści, postaciom trudno odmówić głębi, to stały punkt twórczości japońskiego pisarza - przywiązuje on dużą uwagę do nakreślenia osobowości swoich postaci, aby niejako stały się symbolem swojego pokolenia, przez co łatwo się z nimi utożsamiać. Zwłaszcza tym, którzy znają realia kultury japońskiej, gdzie powściągliwość w okazywaniu emocji leży w dobrym tonie: nie ma co liczyć na szalona ekspresje w tym przedmiocie i Murakami to fantastycznie ubiera w słowa nie pozwalając się nudzić:-)