Geniusze strategii

John Lewis Gaddis, ceniony amerykański historyk specjalizujący się w tematyce zimnej wojny, w swojej książce zgłębia myśli oraz działania wybitnych strategów, takich jak perski król Kserkses, Napoleon czy Roosevelt. Inspirację czerpie z maksymy starogreckiego poety Archilocha, którą brytyjski filozof Isaiah Berlin przeanalizował w znanym eseju „Jeż i lis”. Gaddis prowadzi nas przez różne okresy historyczne, przedstawiając postaci, które stanęły przed koniecznością podejmowania strategicznych decyzji. Wśród nich znajdują się Kserkses i Artabanos, młody i stary Perykles, Oktawian August i Marek Antoniusz, święty Augustyn i Machiavelli, Filip II i Elżbieta I, ojcowie założyciele USA oraz król Jerzy III, a także Napoleon, Clausewitz, Lincoln oraz prezydenci Wilson i Roosevelt.

Gaddis zastanawia się, które z tych postaci podążały ścieżką jeża, czyli skupiły się na długofalowych celach, niezależnie od okoliczności, a które przyjęły taktykę lisa, uwzględniając bieżące wymogi. Analizuje, w jaki sposób te postaci próbowały połączyć swoje cele z dostępnymi środkami, co według Gaddisa stanowi klucz do sukcesu. Jak zaznacza, cele mogą być teoretycznie nieskończone, jak tron na księżycu z pięknym widokiem, natomiast środki są zawsze ograniczone — to ludzie, okręty i oddziały. Aby strategia była skuteczna, musi zachodzić harmonia między celami a środkami, choć nie można stosować ich zamiennie.