Dzieje reformacji w Polsce

W tym roku upływa 500 lat od momentu, gdy augustiański mnich Marcin Luter przybił swoje 95 tez na drzwiach kościoła w Wittenberdze, wyrażając sprzeciw wobec powszechnego w Kościele procesu udzielania odpustów. Ten gest zapoczątkował reformację, która, rozprzestrzeniając się po Europie, zburzyła dotychczasowy średniowieczny porządek religijno-społeczny określany mianem christianitas. W następstwie tego wybuchły wojny religijne, które pochłonęły wiele ofiar, chociaż dokładna liczba pozostaje nieznana. Jak jednak przebiegała reformacja w Polsce? Czy można mówić o specyficznie polskim charakterze tego religijnego i społecznego fermentu?

Dr Piotr Kościelny zwraca uwagę, kontrując wciąż obecną marksistowską interpretację tych wydarzeń, iż reformacja była raczej skutkiem ewolucji świadomości religijnej w tamtym okresie, a nie wynikiem laicyzacji społeczeństwa. W poszukiwaniu przyczyn niezwykłej w tym kontekście tolerancji na ziemiach polskich, Kościelny podkreśla znaczenie czynników duchowych oraz wpływ elit religijno-intelektualnych, zamiast upatrywać przyczyn w politycznych czy klasowych interesach szlachty.