Czas łaski

<p>W „Czasie łaski” John Grisham powraca z jednym ze swoich najbardziej popularnych bohaterów, czyli prawnikiem Jake Brigance znanym już z bestsellerowych powieści „Czas zabijania” oraz „Czas zapłaty”. Również tym razem Jake zmierzy się ze sprawą, która wywoła spore poruszenie w niewielkim&nbsp; miasteczku Clanton i zmusi każdego do zakwestionowania swoich dotychczasowych poglądów.</p><p>Rozgrywający się w 1990 roku na dość dzikim amerykańskim południu „Czas łaski” snuje opowieść o dokonanym zabójstwie i procesie, w którym bierze udział sprawca tej zbrodni. W miasteczku Clanton w stanie Mississippi zastępca szeryfa Stuart Kofer zostaje pozbawiony życia przez młokosa, ledwie 16-letniego, Drew Gamble'a, syna swojej partnerki. Wydarzenie wywołało spore zamieszanie, a społeczność prędko zgromadziła się wokół rodziny Koferów, żądając sprawiedliwości. Szeryf aresztował sprawcę, który po wyznaniu, że jest morderca, zamknął się w sobie i milczy jak grób. W stanie, w którym obowiązuje kara śmierci, zwłaszcza jeśli zamordowany zostanie policjant, Drew zostanie postawiony przed sądem jako osoba dorosła, a Jake Brigance zajmie się jego obroną. Cóż, sytuacja nie wydaje się zbyt kolorowa.</p><p>Jake Brigance początkowo nie wyraża zbytniej chęci do zajęcia się sprawą Drew, do tego stopnia, że niemal zmusza go do tego sędzia Noose, jego mentor. Brigance ma wiele wątpliwości, a do tego wszystkiego jeszcze nie tak dawno zajmował się sprawą, która wywróciła jego życie do góry nogami. Choć ta sprawa nie wydaje się być na tym samym poziomie, to jednak Jake wie, jak to jest bronić zabójcy policjanta i występować przeciwko ultra konserwatywnej społeczności. Wewnętrzy głos podpowiada Jake’owi, że nie może pozostawić chłopca w potrzebie. Tak naprawdę na świecie nie pozostał mu nikt poza zafiksowaną siostrą i matką. A tak na poważnie, ilu z tych dobrych, praworządnych obywateli wierzyło, że każdy oskarżony ma prawo do sprawiedliwego procesu? A słowo "sprawiedliwy" miało obejmować pomoc dobrego prawnika.</p><p>Prawda, tak naprawdę, kryje się w domu chłopaka i jego dzieciństwie. Stuart Kofer, od samego początku, zostaje nam pokazany takim, jakim realnie był: bezbożnikiem, alkoholikiem, damskim bokserem. Awanturnik, który gdy nie udało mu się wywołać bójki w odwiedzanych przez siebie barach, wyładowywał swoją frustrację w domu, na partnerce i jej dzieciach. Sprawy wydają się proste: samoobrona. A jednak wszyscy chcą głowy Gamble’a, podczas gdy Kofer jest przedstawiony jako szanowany członek społeczności, kryty przez kolegów, mimo że wszyscy wiedzą o jego złym usposobieniu i złych nawykach.</p><p>„Czas łaski” to pełnoprawny thriller prawniczy z powoli rozwijającą się akcją. Grisham stopniowo dostarcza nam potrzebnych do odpowiedniego zrozumienia historii szczegółów. Podczas procesu czułam, że wiem tyle i trzeba, a czasem w tego typu książkach mam z tym problem. Grisham bardzo starannie roztacza obraz sporu, w którym wszyscy bohaterowie na swój sposób wierzą, że mają rację. Hrabstwo Ford jest opisane ze wszystkimi swoimi sprzecznościami. Bez wątpienia to społeczność, która wciąż kryje w sobie duże pokłady rasizmu, gdzie wciąż można spotkać członków Ku Klux Klanu, a jednak wybrała Afroamerykanina na szeryfa. Kwestie, które porusza John Grisham w „Czasie łaski” należą do najbardziej dyskutowanych nawet w naszych czasach, polityka, rasizm, przemoc domowa i kara śmierci. Także książka dobrze się zestarzała.&nbsp;</p><p>Mimo powolnego rozwoju fabuły, Ci którzy czekają na grzmoty, doczekają się mocnych zwrotów akcji. Potrzeba tylko uzbroić się w cierpliwość. Warstwa po warstwie wychodzi na wierzch cała zgnilizna bigoteryjnej, obłudnej i w gruncie rzeczy brutalnej społeczności, która w niedziele bije się w piersi i staje jako sędzia mimo swoich grzechów. Jake jest postacią zwycięską, która przezwycięża początkowe wątpliwości, związane bardziej ze spokojem rodziny niż ze strachem o siebie, i nie waha się bardzo żarliwie walczyć w obronie praw chłopca i próbować uratować go przed komorą gazową.</p><p>Grisham jest wytrawnym gawędziarzem i pokazuje swoje umiejętności już od pierwszych stron. Od razu zanurzyłam się w niesamowitej i pełnej napięcia atmosferze. „Czas łaski” to fantastyczna, niezapomniana lektura autora, który zasługuje na to, by określać go jednym z najlepszych amerykańskich pisarzy XXI wieku.&nbsp;</p>

<p>„Czas łaski” zaczyna się z grubej rury, od tego, że nijaki Stuart w niewłaściwy sposób traktuje swoją partnerkę. Bynajmniej nie był to pierwszy raz i na pewno nie byłby też ostatnim. Josie wie, że nie może wychowywać swoich dzieci w tak patologicznym środowisku, ale jest też kobietą bez wystarczających środków do życia i z nieczystą przeszłością. Cóż, sprawy w końcu wymykają się spod kontroli, a Drew kończy powtarzający się łańcuch zdarzeń biorąc sprawy w swoje ręce... w najgorszy możliwy sposób. Wykorzystując fakt, że Stuart padł pijany na łóżku, a także wierząc, że matka już nie żyje, postanawia zabić oprawcę. Jednak Stuart, oprócz tego, że jest oprawcą, okazuje się być wspaniałym policjantem z dobrą kartoteką. Co gorsza, zbrodnia ma miejsce w Clanton w stanie Missisipi, w połowie 1990 roku. Nie najlepsze miasto i nie najlepszy czas, by wziąć prawo w swoje ręce i załatwić policjanta uwielbianego przez skrajnie konserwatywną społeczność głębokiej Ameryki.</p><p>Błyskawicznie Jake Brigance po raz kolejny odnajdzie się w samym środku beznadziejnej sprawy, w której będzie obrońcą Drew. W „Czasie łaski” tym razem rasizm nie będzie elementem dominującym, ale wciąż kluczowym. Obrona zabójcy policjanta to niemiłe zadanie w zaściankowej populacji, gdzie mimo wieku oskarżonego (16 lat), prokuratura bez mrugnięcia okiem zażąda głowy oskarżonego. A Jack Brigance po raz kolejny znajdzie się w opozycji do całej populacji, poróżni swoich przyjaciół i znajomych, będzie musiał znosić groźby, a nawet krzywdy cielesne.</p><p>Przede wszystkim „Czas łaski" można czytać niezależnie od znajomości dwóch poprzednich książek w tym cyklu, choć oczywistym jest, że lepiej najpierw przeczytać „Czas zabijania” i „Czas zapłaty”. Ci, którzy znają serię, nie powinni spodziewać się w tej powieści niczego nowego. W tym momencie, Grisham wygodnie rozsiadł się w swoim fotelu i robi to, co potrafi najlepiej. To, co stworzył w tej części jest po prostu jego zwykłym dniem w pracy z gatunkiem thrillera prawniczego, z długim przygotowaniem do procesu, który jest rozwijany w kilku rozdziałach w jego osobliwym stylu. Koniec pozostawia otwarte drzwi, który można zająć się w kolejnej części (w USA wyszło już „Sparring Partners”, ale nie wiem o czym jest). W każdym razie z przyjemnością wróciłem do Clanton i poznałem Jacka oraz towarzyszących mu wspaniałych bohaterów drugoplanowych,. To jest Grisham, do którego przyzwyczaiłem się po licznych powieściach, i choć od czasu do czasu zdarza mu się poślizgnąć, to nadal jest niesamowicie dobry w tym co robi.</p>

<p>Głównym aktorem w historii jest Jake Brigance, a więc prawnik z niewielkiego miasteczka w stanie o najwyższym odsetku zamieszkałej czarnoskórej ludności w USA. Brigance’a szerzej można było poznać już w 1989 roku w „Czasie zabijania”, który był mega udanym debiutem Grishama. Długo później pojawiła się kolejna książka z prawniczym supermanem, czyli „Czas zapłaty”. Również bardzo udana pozycja.&nbsp;<br><br>„Czas łaski” to niezwykle ciężka tematycznie historia, ze złym traktowaniem, przemocą, nadużyciami, alkoholizmem... ale opowiedziana w mistrzowski sposób, z nieskończoną ilością drobnych szczegółów, które automatycznie przenoszą na samą salę sądową, pozwalając z bliska oglądać twarze głównych bohaterów książki. Widać, że Grisham, czy też jego alter ego, bohater opowieści, nie jest miłośnikiem wielkich korporacji, ani wielkich kancelarii prawnych, woli kontakt ze zwykłymi ludźmi, wybór ławy przysięgłych, szkolenie świadków, tradycyjny proces sądowy.<br><br>Uważam, że „Czas łaski” jest to jedno z najlepszych dzieł Johna Grishama, z odrobiną orzecznictwa i wyjaśnień amerykańskiego systemu sądowniczego oraz z wystarczającą ilością intryg, napięć, zwrotów akcji i niespodzianek. Myślę, że historia była porywająca od deski do deski. Jednocześnie wydaje się, że John Grisham wykorzystuje też okazję do krytyki amerykańskiego społeczeństwa, krytykując system sądowniczy, system opieki zdrowotnej (gdy kwestionowana jest konieczność przeszczepu nerki dla 96-letniego pacjenta). Oczywiście nie zabrakło również typowej krytyki dyskryminacji rasowej.&nbsp;<br><br>Tego, że John Grisham jest pisarzem odnoszącym ogromne sukcesy u publiczności, nie trzeba już udowadniać, lecz jest to kwestia dowodów; jestem przekonany, że sukces ten można również wyjaśnić jego niesamowitą umiejętnością komunikowania się z czytelnikiem, zachęcania go do uczestnictwa w narracji jego powieści, tak jakby czytelnik został zaproszony do bycia częścią ławy przysięgłych i po przedstawieniu mu dowodów i uważnym wysłuchaniu wystąpień zarówno oskarżenia, jak i obrony, musiał podjąć decyzję. To wyjaśnia, dlaczego lektura najbardziej udanych powieści Grishama jest niezwykle wciągającym doświadczeniem. Ze wszech miar trylogia, której częścią jest ta powieść, jest przełomowa w twórczości amerykańskiego pisarza.<br><br>„Czas łaski” nie wymyśla niczego, czego nie widzieliśmy w poprzednich książkach Johna Grishama, ale to wszystko działa wyjątkowo dobrze: ciekawe, wiarygodne postaci, napięta sytuacja i proces, w którym obrona i oskarżyciele idą na wojnę, by uzyskać werdykt odpowiadający ich interesom.</p>

<p>Jest już dawno po zmroku i Josie czeka na powrót swojego partnera Stuarta Kofera. Ona już wie, co będzie się działo, gdy przyjedzie na rauszu: przemoc, wyzwiska, bicie. Jej dzieci Drew i Kiera słuchają zza zakratowanych drzwi powrotu mężczyzny, krzyków, chaosu... kroków Stuarta na schodach, próby wyłamania drzwi do ich sypialni. Kiedy grobowa cisza pcha obu chłopców do wyjścia, znajdują swoją matkę leżącą na podłodze, zakrwawioną i zdającą się nie żyć. Podczas gdy Kiera płacze kołysząc głowę kobiety na swoich kolanach, Drew dzwoni po pomoc, po czym udaje się do pokoju, w którym Kofer śpi pijany na łóżku. Bierze od mężczyzny broń i zabija go strzelając mu w skroń. W ten sposób kończy wciąż powtarzający się koszmar. Tak właśnie zaczyna się „Czas łaski” Johna Ghrishama: mocno i szokująco, wiercąc słowami w naszej wyobraźni.&nbsp;</p><p>„Czas łaski” to powieść, z którą niełatwo się zmierzyć. Nie tylko ze względu na ponad sześćset stron, ale zarazem dlatego, że wszystko w niej rozwija się w wolnym tempie. Opis zagadnień dotyczących prawa robi wrażenie swoją obszernością i szczegółowością. Obraz psychiki postaci jest wiarygodny, wielowymiarowy i niejednoznaczny – to znaczy że nikt nie został przedstawiony jako tylko dobry albo tylko zły.&nbsp;</p><p>John Grisham to z mojego punktu widzenia autor zawsze zwracający uwagę na ważne kwestie społeczne. W „Czasie łaski” podejmuje ważny temat, jakim jest łaskawość, związana w pewnym sensie z litością, ale interpretowanej jako współczucie i miłosierdzie: uczucia, które niełatwo jest zrozumieć w zamkniętym, ksenofobicznym i mściwym środowisku, takim jak to, w którym rozgrywa się akcja książki. Kolejnym bardzo istotnym wątkiem, który pojawia się w powieści, jest wątek rasizmu: choć w środowisku, w którym biali wciąż mają supremację, a czarni wciąż mają wydzielone strefy na cmentarzach i w większości restauracji, bohater walczy o to, żeby podziały wyblakły w jak największym stopniu. Dla maniaków zagadnień prawnych „Czas łaski” oferuje ogrom uwag i refleksji.</p><p>John Grisham swoimi historiami, swoimi postaciami, zawsze sprawia, że ludzie zaczynają kwestionować swoje zakurzone przekonania. Szczerze mówiąc nie czułem litości dla Stuarta Kofera. Ani dla jego rodziny. I pozostaję w przekonaniu, że kara śmierci nie powinna być żadną opcją.</p><p>Mogę na pewno z czystym sumieniem polecić „Czas łaski”, ale pamiętajcie, że są lepsze książki Pana Grishama np. „Firma” albo „Testament”. „Czas łaski” potraktowałbym tylko jako przedsmak twórczości tego autora.</p>