Zbrodnia wigilijna

II wojna światowa nie ustępowała, gdy „Zbrodnia wigilijna” została pierwotnie opublikowana w 1941 roku. Georgette Heyer dobrze uchwyciła w niej napiętą atmosferę, która poprzedzała wojnę oraz przedstawiła portret angielskiego wiejskiego domu w czasie świąt Bożego Narodzenia. Zaoferowała czytelnikom ukojenie, spokój, na który nie mogli liczyć w czasie wojny. Nawet jeśli jest to książka detektywistyczna z morderstwem w tle, to nadal jest to mniejsze cierpienie, niż nieustanna krwawa wojna.

Głowa rodziny Herriardów i jej najbogatszy członek, Nathaniel jest starym kawalerem, który mieszka w Lexham Manor. Jest krnąbrny i ma trudny charakter, więc jego brat Joseph podejmuje się zorganizowania rodzinnych świąt Bożego Narodzenia. Joseph i jego żona Maud nie mają dzieci, a następne pokolenie składa się z ich bratanka Stephena (prawdopodobny spadkobierca) i jego siostry Pauli (aktorka), którzy są zaproszeni na przyjęcia w posiadłości. Różni inni goście spoza rodziny poszerzają krąg. Pojawia się Stephen – próżny narzeczonej Valerie, jej matka, kuzynka Paula, a także długoterminowy partner biznesowy Nathaniel.

Jest to dziwne grupa ludzi, której dynamika podbija suspens przed spodziewanym morderstwem. Prawie wszyscy nienawidzą Nathaniela, a między wszystkimi wybucha mnóstwo kłótni i sprzeczek. Pojawiają się obfite opady śniegu i w Wigilię, gdy rozpoczynają się uroczystości, wszyscy są w zasadzie uwięzieni w domu. Tej nocy Nat zostaje znaleziony z nożem w plecach w swojej zamkniętej od wewnątrz sypialni. Lokalna policja zostaje wezwana, a inspektor Hemingway ze Scotland Yardu i jego sierżant przybywają następnego dnia rano, aby przejąć śledztwo w sprawie morderstwa.

Struktura „Zbrodni wigilijnej” jest doskonała. Miejsce akcji jest w zasadzie niezbyt ekscytujące – angielska posiadłość wiejska, która pokryta jest potężną warstwą śniegu, nie zapowiada angażującej historii. Lecz wkrótce morderstwo zamyka wszystkich na odludziu, ulubionym miejscu kryminalnych zagadek. Dynamizm wynika z różnorodnej natury wszystkich obecnych. I do końca fabuła nie zwalnia tempa. Zanim jeden z bohaterów zostanie zamordowany, uzyskamy dość szczegółowe spojrzenie na życie każdej z postaci biorących udział w tym dramacie. Historia postaci rozwija się naturalnie, a sceneria została żywo opisana. „Zbrodnia wigilijna” jest skonstruowana jak bardzo tradycyjna powieść detektywistyczna, w której wraz z bohaterami rozwiązujemy zagadkę morderstwa, co moim zdaniem nie jest żadną wadą – czasami lubię zagłębić się w takie klasyczne powieści.

Georgette Heyer, znana również z romansów nie mogła się oprzeć szczypcie romansu także tutaj. „Zbrodnia wigilijna” jest nieco dłuższa niż wiele powieści detektywistycznych, częściowo dlatego, że wiele uwagi autorka skierowała na bohaterów, nie pomijając oczywiście realistycznego rozwoju fabuły. Nie przeszkadzało mi to wcale. Kryminał to w końcu szeroki i elastyczny gatunek.

Wskazówki dotyczące morderstwa były dobrze rozproszone przez książkę – autorka wydaje się w sposób swobodny konstruować puzzle, które nie są wcale proste do ułożenia. Zbrodnia była złożona i stała się w niewyjaśnionych okolicznościach, co powoduje, że inspektor Hemingway i jego współpracownicy zajmujący się sprawą mają trudny orzech do zgryzienia, ale w końcu znajdują rozwiązanie.

Czasami czytając kryminał czytelnik ma wyraźne poczucie, że od niemal pierwszej strony zna tożsamości sprawcy. W tym przypadku nie jest tak łatwo to zgadnąć, choć przyznam, że udało mi się zawęzić moje podejrzenia do dwóch osób, a później zgadnąć, kto był odpowiedzialny za całe to zamieszanie. Fabuła i szczegóły są jasno opracowane, a rozwój wydarzeń jest bardzo naturalny. Cieszyłam się każdą stroną „Zbrodni wigilijnej”, ta powieść jest znakomitym osiągnięciem Georgette Heyer. Polecam tę książkę wszystkim wielbicielom klasycznych kryminałów.

Książka „Zbrodnia wigilijna” autorstwa Georgette Heyer rozgrywa się podczas niezwykle burzliwych świąt Bożego Narodzenia. Akcja książki rozgrywa się pod koniec lat 30. (niemal na pewno na chwilę przed wojną). Georgette Heyer nie wspomina konkretnie o wojnie, ale wydaje się coś wisieć w powietrzy, wpływając na większość bohaterów, którzy spędzają większość powieści kłócąc się ze sobą zarówno przed, jak i po morderstwie. Stanowią oni źle dobraną grupę ludzi, niemających powodów, by ze sobą przebywać w jednym pomieszczeniu. Zebrali się głównie po to, by świętować Boże Narodzenie – święto, które żadnego z nich nie cieszy i nie interesuje. Nawet gospodarza, który przypomina cierpko, że nie zaprosił żadnego ze swoich gości. Mimo tej nerwowej atmosfery książce nie brakuje humoru.

Wszystkie wydarzenia prowadzą bezpośrednio do morderstwa, które, podobnie jak w dwóch innych powieściach kryminalnych Georgette Heyer, które czytałam, wykorzystuje podobny schemat (co ciekawe, każda ofiara ginie od pchnięcia nożem). Mamy tu jednak do czynienia z pewnym twistem: martwy człowiek zostaje znaleziony w zamkniętym od wewnątrz pokoju. Prawdziwa klasyka gatunku. Zmusza to detektywów do poświęcenia czasu na zbadanie tej zagadki, ale Georgette Heyer wydaje się skupiać bardziej na postaciach niż kryminalnej tajemnicy. I udaje jej się to w „Zbrodni wigilijnej” naprawdę dobrze.

Niektóre z postaci są schematyczne i są echami charakterów, które wykorzystywała wcześniej, choć głupiutka i ogólnie bezużyteczna blondynka Valerie jest dla Heyer nowością, podobnie jak jej niemal całkowite podporządkowanie się rozkazującej matce. Matylda to ostrzejsza, bardziej zgorzkniała wersja romantycznych bohaterek Georgette Heyer. Paula to kolejna z nadmiernie uczuciowych kobiet, choć dla odmiany bohaterka ta ma za sobą udaną karierę sceniczną. Roydon to kolejny ze słabych i nie do końca udanych artystów. Mottisfont to nieco podejrzany biznesmen. Stephen to jeden z jej typowo chamskich męskich bohaterów.

„Zbrodnia wigilijna” może nie jest tak zabawna, jak inne powieści detektywistyczne Georgette Heyer, a atmosfera niepewności i napięcia utrzymywana przez cały czas trwania powieści mogą męczyć niektórych czytelników. Inni czytelnicy mogą również narzekać, że jedna z głównych wskazówek jest nieco zależna od wiedzy historycznej. W „Zbrodni wigilijnej” autorce udaje się sztuczka Aghaty Christie polegająca na umieszczaniu wskazówek tuż przed czytelnikami, wiedząc, że oni i tego nie dostrzegą. I jest to moim zdaniem najbardziej udany kryminał Georgette Heyer, gdzie motyw i morderstwo są całkowicie wiarygodne.

„Zbrodnia wigilijna” to ostatnia książka detektywistyczna Heyer. W niektórych późniejszych powieściach z okresu regencji pojawiały się elementy detektywistyczne. I bardzo dobrze – to wychodziło jej najlepiej.