Sprawiedliwi. Jak Polacy ratowali Żydów przed zagładą

Książka zatytułowana „Sprawiedliwi” przedstawia poruszające historie Polaków, którzy odważnie ratowali Żydów podczas hitlerowskiej okupacji, często ryzykując własnym życiem. Autor przypomina, że uratowanie jednego uciekiniera z getta wymagało współpracy co najmniej dziesięciu wtajemniczonych Polaków, a Hanna Krall w swoim świadectwie wspomniała o całym łańcuchu 42 osób, które przyczyniły się do ocalenia jej życia jako dziecka. Ruch oporu, zaangażowany w ratowanie Żydów, okazał się znacznie szerszy, niż zwykło się przypuszczać.

Książka, bogato ilustrowana archiwalnymi materiałami, prezentuje zarówno historyczny, jak i osobisty aspekt ratowania Żydów. Zawiera szczegółowe fakty dotyczące sytuacji Polaków i Żydów pod niemiecką okupacją oraz analiza stosunków między tymi społecznościami. Omawia działanie Polskiego Państwa Podziemnego, konspiracyjnych organizacji, Kościoła katolickiego i różnych grup społecznych w kontekście holocaustu. Opisuje zarówno indywidualne akcje pomocy, jak i zorganizowane formy wsparcia, takie jak działalność „Żegoty”.

Na kartach książki pojawiają się znane postaci, takie jak Władysław Bartoszewski, Marek Edelman, Irena Sendlerowa oraz Szewach Weiss, które były świadkami tamtych czasów. Publikacja nie tylko oddaje hołd bohaterom, ale również broni historycznej prawdy, przeciwstawiając się kłamliwym stereotypom o rzekomej antysemityzmie Polaków. We wstępie Norman Davies podkreśla, że opowieści o bohaterskich Polakach ratujących Żydów wciąż czekają na pełne uznanie. Podkreśla, że Żegota i działalność osób takich jak Irena Sendlerowa czy zakonnice, które ukrywały żydowskie dzieci, są kluczowymi elementami historii II wojny światowej.

Davies zwraca uwagę, że ostateczna liczba „sprawiedliwych” nie została w pełni ujawniona, ponieważ wiele aktów odwagi i poświęcenia pozostało niezarejestrowanych, co znaczy, że wielu bohaterów jest znanych jedynie Bogu. Władze Izraela upamiętniły jedynie tych, którzy zostali zgłoszeni do Yad Vashem i przeszli rygorystyczną weryfikację, ale wciąż pozostaje wielu, których historie nie dotarły do państwowych rejestrów. Książka stara się oddać sprawiedliwość tym, którzy w imię człowieczeństwa i chrześcijańskich wartości stawiali czoła nieludzkim czasom.