Śmierć w bunkrze. Opowieść o moim ojcu

Sbarramento di Brennero to kompleks fortyfikacji zlokalizowany na przełęczy Brenner, gdzie przecinają się granice Austrii i Włoch. W tym niezwykłym miejscu, 6 kwietnia 1947 roku, odkryto ciało mężczyzny przy wejściu do bunkra. Dochodzenie ujawniło jego prawdziwą tożsamość jako dr Gerharda Basta, urodzonego w 1911 roku w Gottschee. Bast był Sturmbannführerem SS, członkiem gestapo i zbrodniarzem wojennym poszukiwanym przez policję w Linzu. Co więcej, był ojcem Martina Pollacka.

Martin Pollack w swej książce snuje wyjątkową opowieść, która wprowadza czytelnika w podróż przez burzliwą historię Europy w pierwszej połowie XX wieku. Poprzez odkrywanie przeszłości swoich przodków, stara się zrozumieć, czy możliwe były inne warianty losów jego rodziny i dlaczego jej milczenie na temat ojca stawało się coraz bardziej niepokojące. Opowieść ta jest nie tylko osobistą podróżą w poszukiwaniu korzeni, ale stanowi też uniwersalne rozliczenie z dziedzictwem, które jest poza naszą kontrolą.

Książka ta, choć chłodno naukowa, przepełniona jest głębokim humanizmem i subtelnym bólem. Claudio Magris docenia jej literacką dojrzałość, która stawia czoła prawdzie z wielką odwagą i niemal dziecięcym wstydem. Ulrich Weinzierl wspomina, jak w trakcie lektury czytelnik zostaje wstrząśnięty, stając się świadkiem tragedii nabierającej antycznego wymiaru.

Andreas Breitenstein nazywa tę pozycję wielką narracją reporterską, będącą zarazem archeologicznym poszukiwaniem śladów i esejem z dziejów mentalności. Gabrielle von Arnim podkreśla zaś, że książka jest przygnębiająca, mądra, doskonale zdokumentowana i niezwykle wrażliwa. Piotr Kitrasiewicz opisuje ją jako przejmujący i refleksyjny rozrachunek z ojcem oraz dziedzictwem pangermańskiej pogardy dla Słowian. Na koniec, Zbigniew Bauer dodaje, że Martin Pollack odważa się wyznać: "mój ojciec był zbrodniarzem", co jest niezwykle trudne, zwłaszcza gdy wypowiedziane publicznie.