Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego. Tom 2

Pogrom kielecki pozostaje nadal istotnym tematem w polskiej debacie publicznej. Na początkowym etapie analizowany był przez dwa śledztwa prowadzone przez powojenne władze Polski. Władze komunistyczne natychmiast po zdarzeniu usiłowały wykazać, że to podziemie zbrojne zorganizowało akcję. Śledztwo po 1989 roku skupiło się natomiast na hipotezie o prowokacji ze strony Urzędu Bezpieczeństwa.

Książka ta, owoc szczegółowych badań przeprowadzonych w Instytucie Pamięci Narodowej w latach 2013-2017 oraz w innych archiwach, stanowi wnikliwy przegląd obu dochodzeń. To możliwe między innymi dzięki udostępnionemu archiwum domowemu Michała Chęcińskiego, kluczowego świadka lat 90., który popierał teorię prowokacji radzieckiej.

"Pod klątwą. Portret społeczny pogromu kieleckiego" prezentuje wiele nieznanych wcześniej aspektów tego tragicznego wydarzenia. Ma na celu przybliżenie społecznego tła, które umożliwiło taki rozwój wypadków; analizuje nastroje i przekonania panujące w Kielcach w drugim roku po wojnie. Druga część książki skupia się na zgromadzeniu kluczowych dokumentów, w tym dotychczas niepublikowanych relacji żydowskich świadków, co umożliwia odtworzenie dramatycznych wydarzeń przy ul. Planty 7.

Bogata dokumentacja zgromadzona w książce pozwoliła również na poprawienie istniejących list ofiar, przy czym aż 17 pozostaje nierozpoznanych. Świadectwa sprawców i ofiar, czasem oddzielone półwieczem, dają głębsze spojrzenie na wydarzenia. Przez analizę dokumentów z przesłuchań oraz źródeł osobistych, prasowych i notarialnych, książka rekonstruuje obrazy uczestników kieleckiego tłumu oraz funkcjonariuszy władz - Milicji Obywatelskiej, Wojska Polskiego, Urzędu Bezpieczeństwa i Urzędu Wojewódzkiego. Instytucje te, które powinny były chronić społeczeństwo, zamiast tego stały się elementem wydarzeń. Analiza biografii zaangażowanych osób odsłania nieideologiczną historię Polski, widzianą poprzez pryzmat Kielc.