Ostatnie polskie powstanie 1944-1963

Osiemdziesiąt lat temu, na terenach należących przed wojną do Polski, wybuchło powstanie skierowane przeciwko sowieckiej okupacji. W jego trakcie wzięło udział ponad 180 tysięcy Polaków, co jest liczbą porównywalną do uczestników powstania styczniowego. Często określano te wydarzenia jako wojnę domową, jednak takie określenie jest błędne, gdyż zakłada konflikt wewnętrzny, podczas gdy Polacy walczyli przeciwko zewnętrznemu najeźdźcy i jego sprzymierzeńcom. Najnowsze badania historyczne ujawniają, że latem i jesienią 1944 roku Sowieci deportowali od 12 do 15 tysięcy żołnierzy Armii Krajowej. Do końca tego roku aresztowali około 20 do 25 tysięcy Polaków, w tym szesnastu liderów Polskiego Państwa Podziemnego, którzy trafili do Moskwy, gdzie przeprowadzono pokazowy proces znany jako proces szesnastu. Po uchwaleniu amnestii 22 lutego 1947 roku, podziemie opuściło blisko 54 tysiące członków Armii Krajowej, WiN, NSZ, NZW oraz członków innych organizacji, a z więzień zwolniono ponad 23 tysiące osób związanych z ruchem oporu. Najbardziej niezłomni pozostali jednak jeszcze jakiś czas w konspiracji, zazwyczaj w małych grupach. Po 1956 roku w lasach ukrywało się zaledwie sześciu partyzantów. Ostatecznie, ostatni z nich, sierżant Józef Franczak ps. Lalek, zginął 21 października 1963 roku.