Nowy duch kapitalizmu

Między 1960 a 1990 rokiem kapitalizm przeszedł fundamentalną transformację, odchodząc od dużych, zintegrowanych struktur w kierunku organizacji opartych na modelach sieciowych. Taka radykalna zmiana, choć zapewniająca niektórym pracownikom większą kreatywność i autonomię, wpłynęła na sytuację wielu osób, które popadły w niepewną sytuację zawodową, znaną jako prekariat. Interesujące jest, dlaczego społeczeństwo nie zareagowało większym sprzeciwem na tę transformację.

Luc Boltanski i Ève Chiapello w swojej pracy rozważają koncepcję trzech duchów kapitalizmu. Pierwszy z nich, duch mieszczański, narodził się pod koniec XIX wieku i charakteryzował się obecnością małych, rodzinnych firm, w których dominowały paternalistyczne relacje. Następnie pojawił się duch menedżerski, obejmujący lata 1940-1970, czas wzrostu wielkiego przemysłu, produkcji masowej, planowania i merokracyjnych awansów, przy jednoczesnym uwzględnieniu nierówności klasowych w politykach publicznych. Z kolei nowy, trzeci duch kapitalizmu ujawnił się w latach osiemdziesiątych, czerpiąc pewne idee z rewolty 1968 roku. Ten okres charakteryzuje się zastosowaniem organizacji sieciowych oraz wartości takich jak kreatywność, innowacyjność, mobilność i elastyczność.

Chociaż sieci zapewniają poziomą strukturę, uzyskane w niej nowe formy autonomii i mobilności wiążą się z utratą praw społecznych. Nowoczesne zarządzanie podkreśla znaczenie osobowości, rozwoju osobistego i relacji międzyludzkich, co jest wspierane naukową akceptacją tych idei ze strony psychologii i filozofii. Tego rodzaju podejście daje przyzwolenie na ingerencję w prywatne, intymne aspekty życia pracowników, co zostało szczegółowo opisane we wprowadzeniu przez Małgorzatę Jacyno.