Listy perskie

Monteskiusz, czyli Charles Louis de Secondat, baron de La Brède et de Montesquieu (1689-1755), to wpływowy francuski myśliciel oświeceniowy i prawnik. Jego prace, takie jak "O duchu praw" — w której wprowadził koncepcję trójpodziału władzy — oraz "Rozważania nad przyczynami wielkości i upadku Rzymu", są fundamentalnymi dziełami epoki. "Listy perskie" to kolejny z jego znamienitych utworów, w którym krytykuje absolutyzm pod rządami Ludwika XIV. Monteskiusz robi to w sposób subtelny, ukrywając swoje uwagi w formie literackiej wymiany listów.

Tadeusz Boy-Żeleński zauważa, że początkowo "Listy perskie" nawiązują do popularnych w tamtych czasach romansów, osadzonych w egzotycznym, pełnym erotyzmu Wschodzie. Pierwsze listy utrzymane są w lekkim tonie, ale potem autor przechodzi do poważniejszych kwestii, poruszając tematy polityczne, społeczne i filozoficzne. Z czasem tematykę uzupełniają zagadnienia związane z religią, politologią oraz kolonizacją. Ostatecznie Monteskiusz przeplata ostrą satyrę społeczną z frywolnymi żartami, co pozwala widzieć w nim jednego z pierwszych myślicieli mających feministyczne skłonności.

W kontekście rozważań religijnych, Monteskiusz wskazuje na problem, przed jakim stają wszystkie religie, gdy próbują opisać szczęście czekające ludzi cnotliwych w zaświatach. Łatwo jest nastraszyć grzeszników wizją piekła, lecz trudno jest obiecać coś konkretnego tym, którzy wiedli życie pełne cnót. Jego uwagi na temat opisów raju ukazują niechęć wobec narracji, które odstraszają ludzi rozsądnych.