Rozmowy z katem wyd. 2023

„Rozmowy z katem” Kazimierza Moczarskiego to jedna z najważniejszych książek dokumentujących dramatyczne realia II wojny światowej i powojennych losów Polski. To nie tylko sprawozdanie z przerażających rozmów prowadzonych w celi śmierci z generałem SS Jürgenem Stroopem, katem warszawskiego getta, ale także głębokie studium psychologiczne zbrodniarza wojennego i portret moralnego heroizmu polskiego bohatera, więzionego przez rodaków w okresie stalinizmu.

Książka przedstawia wydarzenia, jakie miały miejsce w więzieniu mokotowskim w 1949 roku, gdzie Kazimierz Moczarski, oficer Armii Krajowej, przez dziewięć miesięcy przebywał w jednej celi z Jürgenem Stroopem. Stroop, znany jako bezwzględny likwidator warszawskiego getta, opowiadał o swoich działaniach z zaskakującą szczerością i bez śladu skruchy. Moczarski, pomimo osobistego cierpienia i prześladowań, jakie spotkały go w stalinowskiej Polsce, podejmuje próbę zrozumienia mentalności swojego oprawcy. Dzięki wnikliwym pytaniom i umiejętności słuchania udało mu się stworzyć dokument o wyjątkowej wartości historycznej, ukazujący zarówno mechanizmy nazistowskiej propagandy, jak i ludzką zdolność do zadawania zła.

Kazimierz Moczarski to postać zdecydowanie tragiczna... Więziony przez władze PRL, torturowany fizycznie i psychicznie, nie utracił jednak niezwykłej woli walki o prawdę. Postawa mężczyzny wobec Stroopa – zachęcenie go do szczerych wyznań, a następnie skrupulatne zapamiętywanie wszystkiego – to dowód niezwykłej odwagi i determinacji. Z drugiej strony Jürgen Stroop, jawi się jako przykład człowieka uformowanego przez ideologię nazistowską. Jego pozbawiona skrupułów natura i całkowity brak wyrzutów sumienia tworzą przerażający obraz człowieka, który nie widział zbrodni w swoich własnych czynach. To właśnie zestawienie tych dwóch postaw – ofiary i kata – sprawia, że książka „Rozmowy z katem” jest tak poruszająca i uniwersalna w swoim przesłaniu.

Moim zdaniem „Rozmowy z katem” to świadectwo o wyjątkowym znaczeniu, które pozwala nie tylko zrozumieć, jak funkcjonował system nazistowski, ale także zgłębić psychologię ludzi stojących po obu stronach barykady. To także przestroga przed obojętnością wobec zła i przypomnienie, jak ważne jest, aby dokumentować historię, nawet w najciemniejszych jej momentach. Emocje, jakie towarzyszą lekturze, są intensywne. Przerażenie, smutek, gniew, ale także podziw dla siły moralnej autora mieszają się, tworząc wrażenie niemal fizycznego obcowania z dramatem przedstawionych wydarzeń.

Dzieło Moczarskiego to lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć nie tylko historię II wojny światowej, ale także moralne dylematy, przed którymi staje człowiek w obliczu zła. To pozycja, która zmusza do refleksji nad granicami ludzkiej wytrzymałości i pytaniem o to, co sprawia, że jedni stają się bohaterami, a inni – oprawcami. Książka „Rozmowy z katem” wyróżnia się na tle literatury historycznej głębią psychologiczną, unikalnym formatem narracji oraz uniwersalnym przesłaniem o znaczeniu prawdy i pamięci. Szczególnie polecam tę publikację dla miłośników historii, socjologii, psychologii oraz osób zainteresowanych tematyką II wojny światowej.