Ali i Nino

Historia, która rozgrywa się w książce na początku dwudziestego wieku, równie dobrze mogłaby wydarzyć się w czasach współczesnych. Tytułowy Ali i Nino to muzułmanin z Azerbejdżanu oraz chrześcijanka, pochodząca z gruzińskiej rodziny książęcej, czująca się jednak europejką. Losy tych dwóch osób połączą się w jeden, pełen miłości i wzajemnego oddania. Trudne czasy historyczne i kulturowe nie sprzyjają bohaterom. Marzenie związania się ze sobą na zawsze i wzięcia ślubu nie może zostać zrealizowane z powodu dzielącej ich przepaści kulturowej. Rodzina, obyczaje, trwające czasy wojny nie ułatwiają kochankom przetrwania. Stosunki społeczne obowiązujące w krajach Kaukazu są główną tematyką lektury, w której wszystkie różnice zostały fantastycznie uchwycone.

Książka po raz pierwszy została wydana w 1937, jednak szybko o niej zapomniano, przez co obecnie przeżywa swój rozkwit. Pomimo tego, przekaz jaki sobą reprezentuje jest bardzo uniwersalny. W dzisiejszych zróżnicowanych czasach, z jednej strony starających się zbliżać do siebie obce kultury, a z drugiej wciąż piętnujących inność, historia Ali i Nino ciągle nie traci na wartości.

Autor, ukryty za pseudonimem Kurban Said, pokazując rzeczywistość odległego od nas kraju, daje niezapomnianą możliwość poznania tak obcej nam kultury. Wszystko, co poznaje w niej europejka Nino, jest dla niej nowe i trudne do zrozumienia. Poglądy na małżeństwo, kobiety, rodzinę, a także zasady codziennego funkcjonowania, nie zgadzają się z tym, do czego przywykła. Czy miłość będzie dla niej wystarczającym argumentem dla zaakceptowania nowej rzeczywistości? Na pewno nie według rodziny dziewczyny, która jest całkowicie przeciwna związkowi i temu, co nieznane. Nie wystarczy jednak młodym kochankom wyprzeć się rodzin, porzucić religię i kulturę lub uciec w inną rzeczywistość. W końcu związek to sztuka kompromisu i wzajemnego zrozumienia, niezależnie od kultury. Wszystko jednak weryfikuje wojna, która gwałtownie wkrada się w ich życie i sprawdza, ile znaczą takie wartości jak lojalność i odwaga. Pomimo rozbudowanego wątku miłosnego, książka nie skupia się jedynie na nim. To egzotyczna rzeczywistość wysuwa się na pierwszy plan i zmusza do przemyśleń i chwili refleksji. Losy Ali i Nino nie są w końcu odosobnione.

Pod pseudonimem Kurban Said ukrył się Lew Nussimbaum, znany też jako Essad Bey. Był pisarzem i dziennikarzem żydowskiego pochodzenia, jednak w trakcie swojego życia postanowił przejść na islam. Wzbudzał wiele kontrowersji, między innymi poprzez częste zmiany swojego nazwiska.