Krawiec, żandarm i spadochroniarz. Trzy opowieści o czeskich kolaborantach

Czasami ceną za zaufanie do drugiego człowieka jest życie
Buhuslav Buta
z zawodu krawiec, Oskar Felkl żandarm, Karel urda spadochroniarz; z wyboru
zdrajcy, konfidenci, kolaboranci. Prowadzili działalność wspierającą III Rzeszę
na terenie Czech i Moraw. Donosili na sąsiadów, znajomych, uczestników ruchu
oporu, również ludzi, od których otrzymali pomoc i wsparcie. W zamian za
współpracę z okupantem dostali mieszkania, pieniądze, przedmioty skonfiskowane
aresztowanym, czasami zapłatą była butelka alkoholu lub paczka papierosów.
Zdradzeni rodacy trafiali do więzień, obozów, wielu z nich poniosło śmierć. Po
wojnie Buta, Felkl i urda próbowali uniknąć kary, a schwytani nie okazywali
skruchy, nie przepraszali.
Autor, wybitny czeski dziennikarz i pisarz, nie
osądza ludzi ani historii, raczej próbuje zrozumieć motywy działania tych trzech
osób. Jak reaguje człowiek w sytuacjach granicznych? Jakie skutki przynosi
współpraca z wrogiem? Ślady głównych bohaterów książki Miloa Doleala do dziś są
znaczące i krwawe, a na pytanie, czy możemy oceniać tych ludzi, musimy
odpowiedzieć sobie sami.
Milo Doleal jest czeskim poetą, dziennikarzem,
redaktorem radiowym i pisarzem. Jego wiersze, opowiadania i felietony tłumaczone
były na wiele języków, ukazały się również po polsku. W swojej działalności
literackiej i radiowej powraca do tematów związanych z okresem II wojny
światowej i czasami komunistycznymi. Doleal w książce Krawiec, żandarm i
spadochroniarz prowadzi nas śladem bohaterów swoich opowiadań, opierając się na
zeznaniach świadków, zachowanych dokumentach i materiałach
archiwalnych.