Kalkulować... Polacy na szczytach C.K. monarchii

Historia polskich karier politycznych pod panowaniem austriackim stanowi integralną część zarówno historii Austrii, jak i Polski. To opowieść złożona i skomplikowana, nieprzystająca do dydaktycznych czy patriotycznych narracji. Wielu z uczestników tego dramatu, mimo powstańczych epizodów w swoim życiu, zdecydowanie odrzuciło romantyzm, a niektórzy walczyli z nim przez całe życie. Tworzyli alternatywną formę patriotyzmu w sytuacji braku własnej państwowości i często byli postrzegani jako antybohaterowie. Ich działalność łączyła czasem kontrowersyjne teorie z nieoczekiwanie skuteczną praktyką polityczną. Przystosowali się do życia pod zaborcą, osiągali sukcesy polityczne i korzystali z instytucji liberalizującego się państwa Habsburgów skuteczniej niż przedstawiciele innych narodowości. W monarchii pełnili znaczące role, pozostawiając trwały ślad na jej politycznej scenie, a ich wpływ sięgał daleko poza granice. W tym skomplikowanym świecie kariery zrobiło wielu, nie kilku, ale kilkudziesięciu Polaków, a ich historie pełne są tajemnic i nieznanych wątków.

Kluczową rolę w galicyjskiej polityce czasów monarchii habsburskiej odgrywały takie postaci jak Agenor Gołuchowski, Julian Dunajewski i Michał Bobrzyński. Łączyły ich poglądy konserwatywne oraz pełnienie funkcji austriackich ministrów. Dwaj z tej trójki byli namiestnikami, a także profesorami Uniwersytetu Jagiellońskiego. Różnice między nimi były równie znaczące. Gołuchowski wywodził się z arystokracji, podczas gdy Dunajewski był szlacheckim profesorem, a Bobrzyński mieszczaninem, który odmówił przyjęcia tytułu szlacheckiego. Ich konserwatyzm również się różnił; Gołuchowskiego był tradycyjnie zamknięty, Dunajewskiego miał liberalne akcenty, a Bobrzyński nie stronił od polityki z udziałem socjalistów i ludowców. Niektórym Bobrzyńskiemu za jego poglądy przypisywano nawet demokratyzm, co dobrze ilustruje zmiany zachodzące w Galicji i kierunek tych przemian.

Prof. Waldemar Łazuga jest uznanym ekspertem w dziedzinie historii XIX i XX wieku, zwłaszcza historii Polski. Kieruje Zakładem Myśli i Kultury Politycznej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Ma na swoim koncie wiele publikacji, w tym prace poświęcone Michałowi Bobrzyńskiemu oraz polityce polskiej w Austrii. Jako doradca i wykładowca jest aktywny zarówno w kraju, jak i za granicą, a jego prace znacząco przyczyniają się do zrozumienia historii Polski oraz jej miejsca na arenie międzynarodowej.