Geniusz i obłąkanie

Czy istnieje wyraźna granica między genialnością a szaleństwem? Czy wybitne jednostki są bardziej podatne na zaburzenia psychiczne? I czy naruszanie społecznych norm to oznaka geniuszu, czy raczej szaleństwa? Znane postacie często wykazują skłonności do nałogów, takich jak alkohol, hazard, czy seks. Te i inne pytania analizuje Cesare Lombroso, włoski psycholog, psychiatra, antropolog i jeden z pionierów kryminologii, w swojej klasycznej pracy "Geniusz i obłąkanie".

Mimo że wiele teorii Lombroso zostało obalonych, w tym jego pogląd na współzależność wyglądu i skłonności przestępczych oraz teoria o dziedziczności cech przestępczych, jego spojrzenie na naturę przestępstwa wciąż budzi zainteresowanie. Lombroso postrzegał przestępcę jako odmienny typ biologiczny, a o jego losie miały decydować cechy antropologiczne i osobowościowe. Wyróżnił kilka typów przestępców: urodzeni przestępcy, czyli ci, których przestępczość wydaje się wrodzona; przestępcy z namiętności; ci z nawyknienia, których rodzice również byli przestępcami; pseudo-przestępcy, czyli ci, którzy przestępstwo popełniają przypadkowo; oraz tzw. kryminoloidzi, skłonni do przestępczości.

Chociaż wiele z tych teorii jest dziś uznawanych za przestarzałe, "Geniusz i obłąkanie" to tekst, który wykracza poza kwestie kryminologii. Lombroso skupia się w nim także na wybitnych jednostkach, co czyni tę pracę wciąż istotną w kontekście badań nad genialnością i jej ciemniejszymi stronami.