Demon w Łodzi

Monografia „Demon w Łodzi” autorstwa Anny Wardy zgłębia dalsze losy bohaterów z poematu Michała Lermontowa „Demon". Interesujący aspekt stanowi tutaj parodia stworzona przez N. Kuzmicza, opublikowana w 1896 roku w rosyjskojęzycznej gazecie łódzkiej „Łodzinskij Listok”. Kuzmicz wykorzystał klasyczne dzieło Lermontowa z 1839 roku jako literacki prototyp, przekształcając je w sequele, które wprowadzały nowe wątki i rozwijały dotychczasowe postacie. Książka Wardy ukazuje obraz przemysłowej Łodzi z końca XIX wieku, skupiając się na Demonie i jego ukochanej Intracie, jednej z największych bogaczek w mieście. Przez pryzmat twórczości Kuzmicza, publikacja porusza temat ironicznego dialogu z klasyczną literaturą, pokazując jej rolę w ówczesnym społeczeństwie łódzkim. Anna Warda od lat ożywia zapomniane lub niedostępne dla szerokiego grona badaczy rosyjskojęzyczne dziedzictwo piśmiennicze Łodzi z czasów zaborów. Jej praca przywraca znajomość tej literatury i interpretuje ją w nowym kontekście. „Demon w Łodzi” to także refleksja nad rosyjską obecnością w Królestwie Polskim. Rosjanie mieli w nim nie tylko pracę, ale także swoje wewnętrzne życie literackie, które znalazło odbicie w prasie tamtych czasów. Drukowane w odcinkach utwory były nie tylko czytane, lecz także przetwarzane i rozwijane przez lokalnych autorów, co tworzyło swoisty dialog kulturowy i łączyło Łódź z wielką literaturą rosyjską. Jak zauważył prof. dr hab. Tomasz Pudłocki, ten literacki dialog był świadectwem wspólnoty mentalnej i pokazywał, jak Łódź stawała się częścią szeroko pojętego świata literackiego.