Czarnobyl. Historia nuklearnej katastrofy

Reaktory typu RBMK-1000 były szeroko wykorzystywane na terenie Związku Radzieckiego od lat 60’ XX wieku. Przez cały okres eksploatacji nie spełniały norm w zakresie bezpieczeństwa, odpowiadającym regulacjom na zachodzie Europy czy w Stanach Zjednoczonych. Ryzyko związane z pracą reaktorów typu RMBK-1000 wiązało się z rodzajem stosowanego w elektrowniach chłodzenia. Lekka woda oraz moderacja prętów grafitem umożliwiały pozyskanie energii jądrowej z uranu jako paliwa zasilającego elektrownię bez dodatkowego (i kosztownego) wzbogacania. 19 czerwca 1969 roku władze Związku Radzieckiego podjęły decyzję o wykorzystaniu przy budowie elektrowni jądrowej w Czarnobylu reaktor typu  RBMK-1000. W sumie reaktorów miało być 6. Pierwszy z nich uruchomiono jeszcze w 1977 roku. W 1983 oddano do użytku czwarty reaktor. W wyniku katastrofy nuklearnej z dnia 26 kwietnia 1986 roku dalszej rozbudowy na mocy decyzji władz ZSRR zaprzestano.  

Serhii Plokhy w książce „Czarnobyl. Historia nuklearnej katastrofy” przedstawia wstrząsającą zapis wydarzeń, jakie miały miejsce w nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 roku w Czarnobylu. Ukraiński historyk odtwarza „minuta po minucie” początek awarii, jej przebieg w kolejnych godzinach oraz fatalne skutki katastrofy dla setek dziesiątek tysięcy ludzi ewakuowanych z rejonu Czarnobyla i Prypeci przez następne lata. Zdaniem Serhii Plokhy, niestabilność reaktora związana była z ilością pary wodnej w rdzeniu reaktora RBMK-1000. Zwiększona obecność pary przyczyniła się do wzrostu mocy reaktora, a to z kolei wywołało dalszy wzrost ilości wytwarzanej pary wodnej, niezbędnej do chłodzenia rdzenia. W nocy 26 kwietnia 1986 roku o godzinie 1.23 moc reaktora nr 4 elektrowni jądrowej w Czarnobylu wymknęła się spod kontroli i w krótkim czasie doprowadziła do największej katastrofy nuklearnej w dziejach świata.  

Serhii Plokhy analizując przyczyny, przebieg i konsekwencje wybuchu w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, opisuje również m.in. zebrania partyjne i wystąpienia publiczne przedstawicieli władzy sowieckich. Autor przytacza relacje osób związanych z porządkowaniem skutków katastrofy w Czarnobylu. Wspomnienia żołnierzy i strażaków zaangażowanych w gaszenie pożaru w pierwszych godzinach po awarii 4 reaktora w Czarnobylu, rzucają nowe światło na celowe wprowadzenie w błąd obywateli ZSRR co do natury katastrofy, jaka miała miejsce 26 kwietnia 1986 roku.