Czarnobyl

<p>„Czarnobyl” autorstwa Francesco Cataluccio to reportaż o miejscu kojarzonym głównie z wybuchu reaktor nr 4 w lokalnej elektrowni. Przyznaje, sama przez lata na dźwięk słowa „Czarnobyl” wyobrażałam sobie ludzi o dwóch głowach, trzech rekach i czterech nogach. Popkultura skutecznie wpłynęła na odbiór Czarnobyla w powszechnej świadomości. Po lekturze reportażu „Czarnobyl” czuje się zawstydzona moimi dawnymi wyobrażeniami. Francesco Cataluccio przedstawia tytułowe miejsce niejako z dwóch perspektyw. Pierwsza to miejsce, o którym wszyscy słyszeli, niektórzy widzieli, a nikt nie wie, jak było naprawdę. Druga perspektywa dotyczy lokalnych mieszkańców, poddanych przymusowej ewakuacji w chaosie i braku jakichkolwiek udzielanych informacji. Historia jest obecna w reportażu Francesco Cataluccio, jednak nie dotyczy ona stricte wydarzeń z nocy 26 kwietnia 1986 roku. Autor przedstawia rys historyczny Czarnobyla jako miejsca przeklętego, owianą złą sławą na długo przed atomową katastrofą. Obszar Polesia to trudno dostępne bagna. Mieszkańcy tego regionu przez wieki pozostawali poza zainteresowaniem Rosji, Polski czy Litwy. O Polesiu krążą legendy, wygląda na to, że dziwne stwory mieszkały tam na długo przed awarią elektrowni atomowej.</p><p>Nie historia i legendy, a ludzie wydają się najważniejsi w reportażu „Czarnobyl”. Francesco Cataluccio przedstawia relacje ludzi, którzy pewnej kwietniowej nocy stali się częścią apokalipsy. Ironią jest, że mieszkańcy Związku Radzieckiego, również Czarnobyla, byli regularnie przeszkalani w sprawie potencjalnego ataku nuklearnego ze strony wojsk NATO. Nie byli jednak przygotowani na katastrofę o charakterze cywilnym. Pierwsze ulotki informacyjne, mieszkańcy Prypeci dostali w lipcu – trzy miesiące po awarii reaktora nr 4! Ewakuację przeprowadzono wcześniej, ludzie nie informowano ani co naprawdę stało się w Czarnobylu, ani tym bardziej jakie konsekwencje dla ich zdrowia i życia stanowi śmiertelne zawiesina radioaktywnych pyłów w powietrzu. Szokuje szczególnie relacja z perspektywy czasu, gdzie wspomnienia mieszkańców opisują szczęśliwe i beztroskie życie mieszkańców Prypeci. Historia tego miasta jest niezwykłą i Francesco Cataluccio przedstawia ją w atrakcyjny dla czytelnika sposób. Autor specjalizuje się w literaturze historycznej, stad odniesienia do dawnych dziejów Czarnobyla z pewnością znajda uznanie w oczach czytelników zainteresowanych https://******.**. okresem średniowiecza. &nbsp;W moich oczach cenna okazała się relacja z Prypeci taka, jaką zapamiętali ją jej mieszkańcy. Mam pewien problem z przyjęciem za pewnik opisów przedstawionych w reportażu „Czarnobyl”. Dlaczego? Ze wspomnień mieszkańców Prypeci wyłania się obraz szczęśliwego miasta, a o takie do tej pory ciężko było mi podejrzewać okres istnienia Związku Radzieckiego. Fakty, jakie przytacza Francesco Cataluccio nie pozostawiają wątpliwości, że coś było na rzeczy. Czarnobyl w latach 70’ i 80’ XX wieku funkcjonował jako oczko w głowie komunistycznych władz. Rozwijany z rozmachem przez władze na Kremlu program cywilnej atomistyki, pozostawał w gruncie rzeczy wtórny wobec prac prowadzonych na płaszczyźnie militarnej. Nie było tego widać w Czarnobylu, gdzie dla funkcjonującej elektrowni wybudowano nowoczesne miasto. Prypeć, jak przekonuje autor, „Czarnobyla”, początkowo była małym osiedlem. Miejscowość wybudowana w 1970 roku już dwa lata później miała pierwszych mieszkańców. Co mnie szczególnie zszokowało? Średnia wieku wśród mieszkańców Prypeci w chwili awarii w elektrowni jądrowej wynosiła zaledwie 26 lat! 30% mieszkańców stanowiły dzieci. Skąd te liczy? Prypeć miała być miastem nowoczesnym, funkcjonującym na zupełnie innych zasadach niż pozostałe ośrodki miejskie w ZSRR. Symbolem owej nowoczesności było wesołe miasteczko, które stanowiło o wielkiej atrakcyjności Prypeci w oczach mieszkańców dużo większych miast. Wszystko po to, aby mieszkańcy Prypeci byli szczęśliwi. Zlokalizowana nieopodal elektrownia jądrowa w Czarnobylu w chwili wybuchu reaktor nr 4, była w fazie planowanej rozbudowy. Dwa kolejne reaktory uczyniłby czarnobylska elektrownie atomową największą na świecie. Wybuch zmienił plany Moskwy, przede wszystkim jednak zmienił życie mieszkańców Prypeci. Według danych przytoczonych przez Francesco Cataluccio w reportażu „Czarnobyl”, w chwili ewakuacji Prypeć liczyła sobie mniej więcej 50 tysięcy mieszkańców. &nbsp;</p><p>Francesco Cataluccio w reportażu „Czarnobyl” przedstawia niezwykłą historię miejsca, o którym każdy ma coś do powiedzenia. Każdy bowiem słyszał o wybuchu w elektrowni atomowej w Czarnobylu, niewielu jednak wie, jak wyglądało to wydarzenie w oczach mieszkańców ewakuowanych z Prypeci. A to oni na własne oczy z okien widzieli zerwa poświatę nad Czarnobylem. Wmawiano im, że to zwykły pożar. &nbsp;</p>

<p>Wydana nakładem wydawnictwa Czarne książka Francesco Cataluccio pod tytułem „Czarnobyl” to mocna literatura faktu. Autor prezentuje nieoczywiste spojrzenie, na wydawałoby się po stokroć omówione sprawy. Jeśli nie za sprawa literatury faktu, to z pewnością z uwagi na popularność serialu HBO „Czarnobyl”, tematyka awarii reaktora nr 4 jest wam mniej lub bardziej znana. Czy po lekturze reportażu włoskiego historyka dowiecie się więcej na temat skomplikowanych procesów w zakresie energii atomowej? Nie, bo też nie w tej dziedzinie specjalizuje się Francesco Cataluccio. Autor reportażu „Czarnobyl” zabiera czytelnika w fascynującą podróż do miejsca owianego złą sławą dawnych tragedii. Co ciekawe, sięgają one o wiele dalej, aniżeli feralnych wydarzeń z 26 kwietnia 1986 roku. Włoski historyk specjalizuje się w tematyce średniowiecza i taka perspektywa Czarnobyla rzuca na to miejsce nieco inne światło. Lokalni mieszkańcy mówią, że obszar Polesia to miejsce przeklęte od wieków. &nbsp;</p><p>Szczególnie interesujące w reportażu włoskiego historyka, wydały mi się relacje przytoczone przez mieszkańców Prypeci. Mieszkańcy tego blisko 50 tysięcznego miasta częściowo zostali ewakuowani &nbsp;obszaru Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia. Częściowo, ponieważ wielu z nich zostało oddelegowanych do usuwania skutków awarii. Posłużę się cytatem: &nbsp;</p><p>"Kiedy przyjechaliśmy pierwszy raz, psy biegały koło swoich domów. Pilnowały. Czekały na ludzi. Usłyszały ludzkie głosy, ucieszyły się i przybiegły... Witają nas... Strzelaliśmy do nich w domu, w szopie, w ogródku. Wynosiliśmy na ulicę i ładowali na wywrotkę".</p><p>Podobnych opisów Francesco Cataluccio przedstawia więcej. W reportażu pod tytułem „Czarnobyl” przyczyny i geneza wybuchu reaktora nr 4 zostały ledwo zarysowany. Skutki można natomiast rozumieć wielorako: szacuje się, że nawet 800 tysięcy ludzi w Związku Radzieckim zostało skierowanych do usuwania skutków katastrofy. Pierwszymi z nich byli ludzie z Prypeci. Większość mieszkańców zatrudniona była w elektrowni jądrowej. Cześć wykonywała prace na rzecz lokalnych służb jak np. straż pożarna. Francesco Cataluccio opisuje, że na miejscu w chwili wybuchu służbę pełniło czternastu strażaków. Wstrząsający jest opis akcji ratunkowej, kiedy ludzie bez żadnych kombinezonów ochronnych walczyli z żywiołem ognia. Można przypuszczać, ze na skutek promieniowania wyparowali po kilku sekundach. &nbsp;</p><p>Mieszkańcy Prypeci nie byli informowani w zakresie procedur, jakie przyjęto w sprawie podobnych wypadków, ponieważ... podobnych procedur w Związku Radzieckim w ogóle nie było. Francesco Cataluccio wyjaśnia, że “maskirowka”, jaką uprawiały władze na Kremlu, w istocie uniemożliwiła podjęcie skutecznej reakcji w pierwszych, newralgicznych godzinach po awarii reaktora nr 4. Kiedy świat zastanawiam się jak poradzić sobie z radioaktywną chmurą, mieszkańcy terenów Ukrainy, Białorusi i Rosji nieświadomi zagrożenia wystawiali się na eksopozycję promieniowania. Już sam fakt, że zdaniem autora reportażu „Czarnobyl”, zwlekano z podjęciem decyzji o wybudowaniu „sarkofagu”, stanowił śmiertelne zagrożenie dla setek tysięcy ludzi w Europie Środkowej. Część z nich przedstawia relacje z perspektywy ewakuacji, co tylko podkreśla chaos i brak koordynacji działań lokalnych władz. &nbsp;</p><p>Komu polecam książkę Francesco Cataluccio? Dobry reportaż czyta się z ciekawością i nie wiedzieć, kiedy kończy z poczuciem lekkiego niedosytu. Ów niedosyt związany jest jedynie z krotką formą publikacji włoskiego historyka. Niewiele ponad 150 stron to lektura na jedno deszczowe popołudnie. Obok relacji naocznych świadków i barwnie opisanego rysu historycznego, reportaż „Czarnobyl” zawiera w sobie dodatkową wartość. Autor fragmentami pozwala sobie na rozważania filozoficzne wokół Czarnobyla i ludzi zamieszkujących obszar Polesia. Szuka związku między historią i teraźniejszością i pyta o niego dawnych mieszkańców Prypeci. Wszystko to tworzy obraz niezwykłego miejsca na mapie świata, przeklętego od wielu wieków. Tak przynajmniej utrzymują mieszkańcy regionu, doświadczeni w XX wieku wieloma traumami. Klęską głodu w latach 30’ front III Rzeszy i ZSRR, w końcu awaria elektrowni w Czarnobylu. Jeśli uwarzcie, że to mało, sięgnięcie po reportaż Francesco Cataluccio pod tytułem Francesco Cataluccio. Znajdziecie tam więcej dowodów na tajemniczą aurę poleskich bagien, których chcąc nie chcąc stolicą od czterech dekad jest Czarnobyl. Przynajmniej w popkulturze, ponieważ lokalni mieszkańcy chcieliby zapomnieć o tej katastrofie. Wielu umarło, żaden nie potrafił. &nbsp;</p>