Za plecami

Powieść „Za plecami”, laureatka Nagrody Literackiej Unii Europejskiej w 2019 roku, przedstawia historię Marty, młodej kobiety, której życie nagle się zmienia, gdy jej chłopak otrzymuje wezwanie na front we wschodniej Ukrainie. Wojna, długo wyczekiwana przez jednych, a będąca kwestią honorową dla innych, stawia Martę w roli dziewczyny bohatera, co nie jest zgodne z jej dotychczasowym stylem życia. Marta nie chce stać się podobną do bohaterek dawnych wojen, które wyczekiwały mężów, i zamiast tego pragnie nadal cieszyć się niezakłóconą swobodą, malując usta czy publikując zdjęcia z wakacji.

Marta odczuwa narastającą frustrację wynikającą z wymagań stawianych przez tradycyjne normy społeczne, które w końcu doprowadzają do jej wewnętrznego buntu. Tłem jej walki jest wojna, która głęboko wpływa na społeczeństwo i role, jakie w nim odgrywają mężczyźni i kobiety. Autorka, Szyjan, kreuje wielowymiarowy obraz Ukraińców, ich zmagania z nowoczesnością oraz skomplikowane uczucia wobec ojczyzny.

Narracja jest odważna i śmiała, jednocześnie prowokując do refleksji nad tym, czy osoby niezwiązane emocjonalnie z patriotyzmem mogą pełnić rolę bliskich żołnierzy. „Za plecami” to zapis silnych emocji, postrzeganej jako buntownicza i niepokorna; jak zaznacza Emilia Dłużewska, książka jest bezkompromisową oceną współczesności. Jury Nagrody Literackiej Unii Europejskiej podkreśla znaczenie powieści, która przenosi problem wojny z odległej perspektywy w sam środek europejskiej rzeczywistości, uświadamiając czytelnikom, że ten konflikt dotyczy wszystkich mieszkańców kontynentu.