Wojskowość polska w XIII wieku

W XIII wieku polska wojskowość pozostaje tematem, który do tej pory nie doczekał się odrębnego omówienia w literaturze naukowej i popularnonaukowej, mimo że istnieje znaczne zapotrzebowanie na tego typu opracowania. Jest to szczególnie istotne, ponieważ właśnie wtedy politycznie podzielona Polska prowadziła liczne wojny zarówno we własnych granicach, jak i poza nimi. Warto podkreślić, że niejednokrotnie osiągała w tych starciach zdecydowane zwycięstwa, nawet przy przewadze sił przeciwnika.

Pomimo iż XIII wiek jest głównie kojarzony z bitwą pod Legnicą, wojskowość tego okresu na terenach polskich nie powinna być oceniana jedynie przez pryzmat tej przegranej. Niemieckie, ruskie i czeskie źródła pisane dostarczają wielu informacji o sukcesach polskiej armii w tamtych czasach, a ikonografia z sąsiadujących krajów precyzyjnie przedstawia charakter polskich sił zbrojnych.

Taktyka polskiego rycerstwa wyróżniała się na tle ówczesnych wojen toczonych w Europie Zachodniej. Wojownicy nie skupiali się na bitwach typowych dla ciężkiej jazdy, zamiast tego preferowali szybkie i niespodziewane marsze, mające na celu rozbicie sił wroga zanim te zdołały się zorganizować. Odmiennie niż działania podjazdowe, operacje polskiego rycerstwa były złożone i miały na celu decydujące zwycięstwa nad liczniejszym przeciwnikiem, również na jego własnej ziemi. Ten sposób prowadzenia kampanii jest spójnie przedstawiany w źródłach od czasów pierwszych Piastów aż do panowania Kazimierza Wielkiego, wyraźnie pokazując niezdolność armii zachodnich do dorównania takim strategiom.