Trieste. Libro Da Scrivere

W początkowych zdaniach powieści Juliana Stryjkowskiego opisane jest miejsce, w którym znajduje się austeria należąca do starego Taga. Umiejscowiona była na skraju miasta, przy dulibskim szlaku prowadzącym do Skole i Karpat, w niemalże odosobnionej okolicy, choć na tyle blisko, że z jej ganku dostrzegać można było pożar unoszący się nad miastem. Taka bliskość sugerowała, że austeria mogła znajdować się wręcz w samym centrum tego miasta, przy skrzyżowaniu kluczowych ulic, pomiędzy szkołą, rynkiem i bożnicą. Jednak, czy to naprawdę istotne, jak daleko, w krokach czy w godzinach, dzieli człowieka od zbliżającej się katastrofy?

Ponad sto lat temu, w początkach Wielkiej Wojny i końcowych dniach c.k. monarchii, ta galicyjska karczma z polsko-żydowsko-rusińskiego pogranicza była pełna ludzi. Była jednym z najbardziej charakterystycznych żydowskich przybytków w polsko-żydowskiej literaturze, szczególnie tej powstałej po II wojnie światowej i Zagładzie. Według Taga, izba austerii była wtedy zupełnie zapełniona, co w jego monologu wewnętrznym można było odczuwać tak, jakby ten czas działo się tu i teraz, mimo że odnosił się on do przeszłości. W karczmie zgromadził się niemal cały świat. Byli tam żydowscy drobnomieszczanie, rzemieślnicy i kupcy uciekający przed rosyjskimi wojskami i kozakami, wierni poddani starego cesarza. Wśród nich znajdowały się również ich żony i córki, chasydzi z milczącym cadykiem, wolnomyśliciele, przyszli rewolucjoniści oraz emigranci z doświadczeniem pogromów. Były także postacie nieżydowskie: rusińska służąca, katolicki ksiądz oraz węgierski żołnierz. To była prawdziwa arka Noego.

Tekst ten oparty jest na przedmowie autorstwa Piotra Pazińskiego.