Psychoanaliza - ziemia obiecana? Dzieje psychoanalizy w Polsce 1900-1989. Część 1. Okres burzy i naporu

W powojennym dyskursie naukowym w Polsce utarło się przekonanie, że psychoanaliza była marginalnym zjawiskiem, nie zakorzenionym głęboko w polskiej kulturze intelektualnej. Mimo to, nie przeprowadzono dotąd dogłębnych badań nad wpływem, jaki psychoanalitycy z terenów polskich pod zaborami odegrali w kształtującym się ruchu psychoanalitycznym w Wiedniu i Zurychu. Również nie zbadano, jak teorie Freuda i Junga były odbierane w polskich środowiskach inteligenckich tamtych czasów.

Jednakże, rola polskich psychoanalityków była znacząca. Postacie takie jak Ludwik Jekels, Herman Nunberg, Eugenia Sokolnicka, Helena Deutsch, Jan Nelken, Ludwika Karpińska, Tola Rank, i inni, były w czołówce tego ruchu. Wielu z nich aktywnie działało w polskim środowisku lekarskim, gdzie zainteresowanie psychoanalizą było bardzo żywe. Regularnie uczestniczyli w zjazdach, wygłaszali wykłady, a także publikowali artykuły w polskich czasopismach medycznych i filozoficznych na temat różnych aspektów teorii psychoanalitycznych. Opublikowano pierwszą książkę o teorii Freuda autorstwa Jekelsa oraz kilka tłumaczeń jego prac. Co interesujące, prawie wszyscy polscy psychoanalitycy tamtego okresu wywodzili się z zasymilowanych rodzin żydowskich, co daje nową perspektywę na procesy asymilacyjne wśród żydowskiej populacji na ziemiach polskich w tym czasie.

Psychoanalizą fascynował się również Karol Irzykowski, autor jednego z najlepszych ówczesnych artykułów na ten temat, a także powieści "Pałuba", w której można dostrzec liczne podobieństwa do Freudowskiej teorii marzeń sennych. Teorią Freuda interesowali się także filozofowie i psycholodzy z kręgu Kazimierza Twardowskiego we Lwowie. W redagowanym przez Twardowskiego „Ruchu Filozoficznym” pojawiło się wiele entuzjastycznych artykułów o psychoanalizie. Co więcej, w 1912 roku przez doświadczenie terapeutyczne pod okiem Karola de Beauraina przeszedł Witkacy – prawdopodobnie pierwszy pisarz na świecie, który poddał się psychoanalizie.

Ta książka jest pierwszą próbą kompleksowego zbadania początków ruchu psychoanalitycznego na ziemiach polskich w latach 1900–1918. Autor umieszcza narodziny i rozwój tego ruchu w szerokim kontekście społeczno-kulturowym, dostrzegając w nim jeden z wyrazistych przejawów modernizacyjnych tendencji, jakie pojawiały się w społecznościach Europy Środkowej.