Przeszłość w dyskursie publicznym

W ciągu ostatnich dwóch dekad zagadnienie pamięci społecznej oraz jej różnorodnych form upamiętniania stało się niezwykle popularnym tematem dyskusji w publicystyce i nauce. Ten wzrost zainteresowania można zauważyć nie tylko wśród socjologów, którzy od czasów Maurice'a Halbwachsa i Ludwika Czarnowskiego zajmowali się tym obszarem, ale także wśród innych badaczy, takich jak historycy, antropolodzy i kulturoznawcy, którzy wprowadzili nowe pojęcia do opisu przedmiotu swoich badań. Oprócz popularnych terminów „pamięć zbiorowa” i „pamięć społeczna”, pojawiły się takie określenia jak „socjologia pamięci”, „antropologia pamięci”, „miejsca pamięci” czy „historia drugiego stopnia”. Te zmiany wskazują na rosnące znaczenie przeszłości w życiu społecznym i politycznym.

Jednak ten wzrost zainteresowania nie jest prosty do wyjaśnienia. Kiedy skupiamy się na bardziej szczegółowych pytaniach, dotyczących przyczyn tego zjawiska, odkrywamy, że współczesna fascynacja przeszłością jest znacznie bardziej złożona niż podobne zainteresowanie sprzed dwudziestu pięciu lat. Jedną z przyczyn różnicowania dyskursów o przeszłości są zmiany w sferze publicznej, które wpływają na sposób, w jaki prowadzone są te rozmowy. Kluczową różnicą między sytuacją obecną a tą sprzed lat jest transformacja podstawowych elementów komunikacji, co prowadzi do zmian zarówno w mechanizmach rządzących dyskursami o przeszłości, jak i w społecznych funkcjach pamięci przeszłości.

Tom zawiera istotne teksty dotyczące pamięci zbiorowej polskiego społeczeństwa oraz jej przejawów w dyskursie publicznym. Swoje prace zaprezentowali tacy autorzy jak Kamilla Biskupska, Karolina Ciechorska-Kulesza, Joanna Gubała, Kaja Kaźmierska, Magdalena Lemańczyk, Mateusz Magierowski, Krzysztof Malicki, Jacek Nowak, Krystian Połomski, Krystyna Ewa Siellawa-Kolbowska, Andrzej Szpociński, Ludmiła Władyniak i Monika Żychlińska. Publikacja jest częścią serii wydawanej we współpracy z Collegium Civitas oraz Instytutem Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.