Polska anarchia

Czy anarchiczne skłonności i warcholstwo są rzeczywiście wpisane w polski charakter narodowy? W swojej pośmiertnej kolekcji esejów, Paweł Jasienica stawia czoła temu stereotypowi, który w dużej mierze został umocniony przez twórczość Henryka Sienkiewicza. Prześwietlając historię Rzeczypospolitej od XVI wieku oraz wyjaśniając przyczyny jej upadku, autor przekonuje, że to nie brak umiejętności korzystania z wolności jest polską wadą, ale raczej skłonność wielu osób do nadużywania władzy. Z jego perspektywy, to magnateria manipulowała szlachtą, wprowadzając elementy anarchii, podczas gdy niższe warstwy społeczne wykazywały silne poczucie państwowości. Szczególny nacisk Jasienica kładzie na kontrreformację, którą identyfikuje jako jedną z kluczowych sił destrukcyjnych, obok egoizmu, prywaty, żądzy władzy i przywilejów. Jego książka, napisana z wielkim zaangażowaniem, stanowi bogaty w erudycję obraz ostatnich dwóch stuleci Rzeczypospolitej oraz wnosi nową perspektywę do nigdy nieprzemijającej dyskusji o polskiej tożsamości narodowej.