Oblicza komunizmu

W zbiorze pism poświęconych zarówno teorii, jak i praktyce systemu komunistycznego, autor, który sam był członkiem opozycji antykomunistycznej i doświadczył więzienia w wyniku procesu taterników, przedstawia dogłębną analizę komunizmu. W sposób mistrzowski łączy refleksję nad ideologiczną stroną komunizmu z przenikliwym spojrzeniem na różne aspekty działań władz tego systemu, w tym mechanizmy represji i propagandy. Tom ten zawiera także istotne teksty dotyczące antykomunizmu oraz wyzwań związanych z rozliczeniem przeszłości po 1989 roku, które uważane są za jedne z najważniejszych w polskiej publicystyce.

Komunizm, jako zarówno ideologia, jak i ustrój, był niepełnosprawny w wymiarze intelektualnym, moralnym oraz estetycznym. Skutkował masowym rozprzestrzenianiem się zła, kiczu i absurdów. Moraliści, intelektualiści oraz esteci krytykowali komunizm z różnych względów, zauważając, że jego odrzucenie było kwestią gustu związanym z wrażliwością na te właśnie aspekty. Nie wszyscy podejmowali podobne działania, co częściowo tłumaczy różnorodność w odbiorze komunizmu, a w wielu przypadkach decydowały o tym osobiste interesy. Istotnym elementem antykomunizmu była nie tylko jego popularność, ale również głęboka refleksja nad samą ideologią, strukturą organizacyjną oraz funkcjonowaniem systemu komunistycznego.

Historia komunizmu i jego dziedzictwa jednoznacznie wskazuje, że reżim ten nie mógłby trwać bez intensywnego stosowania przemocy. Zaniechanie przemocy doprowadziło do upadku ustroju komunistycznego, ponieważ to właśnie zagrożenie jej użyciem było kluczowe dla utrzymania władzy. Prawa historyczne przytaczane przez marksistów okazały się niewystarczające, ponieważ komunizm nie mógł istnieć bez przemocy fizycznej czy groźby jej zastosowania. W tej koncepcji podobnej do słynnych matematycznych twierdzeń marksistów, jak choćby równanie Lenina mówiące o komunizmie jako "władzy rad plus elektryfikacji", zasadnicze staje się spostrzeżenie, że bez przemocy komunizm nie miał racji bytu.