Leksykon Polactwa w Niemczech

Kontakty polsko-niemieckie na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i kulturalnej żywe były już od czasów średniowiecza. Niemcy stały się celem polskiej emigracji w XVIII w. Początkowo miała ona charakter elitarny (działacze polityczni, artyści, studenci).
Po 1870 r. do uprzemysłowionych regionów Niemiec zaczęły przy bywać za chlebem dziesiątki tysięcy polskich migrantów zarobkowych tak ze wschodnich prowincji Prus, jak i z zaboru rosyjskiego, a nawet austriackiego. Obecność Polaków w tych regionach Niemiec zaczęła nabierać cech zjawiska masowego.
Największe skupiska polskie powstały w Nadrenii i Westfalii (0,5 mln osób) oraz w Berlinie (120 tys.). Ożywioną działalność prowadziły polskie towarzystwa religijne, zawodowe, stanowe, młodzieżowe i in. Powstały polskie placówki gospodarcze i prasa. Polacy pracowali nie tylko w niemieckim przemyśle, lecz także w rolnictwie (robotnicy sezonowi we wschodnich Niemczech).
ZE WSTĘPU