Dżuma i cholera

31 maja 1940 roku z lotniska w Paryżu startuje ostatni samolot Air France, przewożący zamożnych uchodźców. Wśród tłumu obserwuje ich mężczyzna z siwą bródką, który jako jedyny nie planuje uciekać. Już kilka miesięcy wcześniej zarezerwował miejsce na tę podróż, by wrócić do Wietnamu, miejsca uznawanego przez niego za swój prawdziwy dom.

Ten człowiek to Aleksander Yersin, znany bakteriolog i uczeń Ludwika Pasteura. Urodzony w 1863 roku w kantonie Vaud w Szwajcarii, po śmierci ojca, wychowywał się w Morges pod opieką matki ewangeliczki, która prowadziła pensjonat dla dobrze wychowanych panien. Aby uniknąć tego, co określał jako "malarskie i literackie głupoty", wyjechał do Marburga na studia, a następnie trafił do Instytutu Pasteura, gdzie pracował nad toksyną błonicy. Jednak prawdziwą inspiracją dla niego był Livingstone, lekarz i odkrywca, którego zaginiecie w Afryce i późniejsze odnalezienie przez Stanleya stało się symbolem jego własnych aspiracji. Yersin znalazł swoją "Afrykę" w Indochinach, stworzył tam małe królestwo, a w 1895 roku, podczas epidemii w Hongkongu, wyodrębnił bakterie dżumy i przeprowadził nad nimi badania. Stworzył szczepionkę przeciwko niej, którą produkowano na szeroką skalę. Ale jego pasje wykraczały poza bakteriologię.

Książka „Dżuma & Cholera” przełamuje konwencje klasycznej biografii. Autor nie trzyma się ściśle chronologii, przywołując różne epizody z życia Yersina, które są równie barwne jak powieści Verne’a czy Conrada, jednocześnie zestawiając je z życiem Artura Rimbauda. Azjatycką spokojność życia Yersina kontrastuje z politycznym chaosem i brutalnością XX-wiecznej Europy ogarniętej wojnami i rewolucjami. Ta dwoistość odzwierciedla się w języku książki, który płynnie przechodzi od zimnej narracji faktograficznej do iskrzących elementów prozy poetyckiej.