Dlaczego Duchamp nie czesał się z przedziałkiem?

Marcel Duchamp (1887-1968) był postacią, która budziła wiele kontrowersji, co zauważył Pontus Hultén, i to właśnie uczyniło go jednym z najbardziej wpływowych artystów XX wieku. Jego twórczość, często wymagająca samodyscypliny i wyrzeczeń, można opisać poprzez działania takie jak miniaturyzacja, unikanie, ruchliwość oraz umiejętność pozostawania niezauważonym. Natomiast elementy składające się na jego prace odnajdziemy w przedmiotach takich jak walizka, szachownica, porozcinany czepek kąpielowy czy dym z cygara.

Duchamp stał się specjalistą w podważaniu statusu quo, wielokrotnej reprodukcji i nawiązywaniu relacji – nawet jako pośrednik w sprzedaży dzieł innych artystów. Tego rodzaju działalność promowała oddolne sieci, alternatywy dla sztywnych hierarchii instytucjonalnych i umocniła jego pozycję jako wpływowej, choć nierzadko niewidocznej, postaci. Krytyk tęskniący za elitaryzmem sztuki może być zawiedziony, wskazując na Duchampa jako przyczynę zmieniającej się dynamiki w świecie sztuki współczesnej.

W czasach pełnych społecznych i politycznych zawirowań - europejskich totalitaryzmów oraz dwóch wojen światowych - Duchamp demaskował wielkie projekty nowoczesności jako domenę ludzi smutnych, gotowych poświęcać teraźniejszość na rzecz odłożonych w czasie przyjemności. Na mapie świata logicznych przeciwstawieńców stworzył nowe strefy o rozmytych granicach, wypełnione zarówno dowcipem, jak i niepewnością, wprowadzając nową perspektywę, która wciąż rezonuje w dzisiejszym świecie.