I nie było już nikogo

"I nie było już nikogo" ("And Then There Were None") sprzedało się w ponad 100 milionach egzemplarzy na całym świecie, co czyni je najlepiej sprzedającą się powieścią kryminalną wszechczasów. W plebiscycie w 2015 roku (zorganizowanym z okazji 125. rocznicy urodzin Christie), uznano ją za najpopularniejszą ze wszystkich jej książek, doczekała się ona większej liczby adaptacji niż jakakolwiek inna powieść Christie, i niezależnie od tego, ile razy czytałem tę powieść - a było to kilka - naprawdę rozumiem jej urok. Wydana w 1939 roku, Christie opisała ją jako "tak trudną do wykonania, że pomysł mnie zafascynował" i jest ona zarówno prosta, jak i diabelnie trudna do rozwiązania.

Zaczynamy od zróżnicowanej grupy ludzi zmierzających na Wyspę Żołnierzyków w Devon. Są Justice Walgrave, emerytowany sędzia; Vera Claythorn, młoda nauczycielka; śmiały, kapitan Philip Lombard; panna Emily Brent, religijna; starszy generał MacArthur; lekarz Armstrong; poprzedni detektyw policji, William Blore; i lekkomyślny kochanek szybkich wozów, Anthony Marston. Po przybyciu na wyspę, źle dobrana grupa zostaje przywitana przez Thomasa i Ethel Rogers, którzy pełnią rolę kamerdynera i kucharki.
Szybko okazuje się, że wszyscy mieszkańcy Wyspy Żołnierzyka zostali tam zwabieni z różnych powodów - praca, obietnica darmowych wakacji, możliwość porozmawiania o starych czasach. Ich gospodarz okazuje się jednak nieuchwytny, a z wyspy nie ma jak się wydostać. Kiedy tajemniczy głos oskarża ich wszystkich o zbrodnie z przeszłości, goście zaczynają być zabiajni, jeden po drugim. Wygląda na to, że na wyspie przebywa szaleniec i jeśli ktoś ma ujść z życiem, musi dowiedzieć się, kto jest jego oskarżycielem.

Inni ludzie podjęli ten pomysł, ale Christie zrobiła to najlepiej. Ta powieść działa, ponieważ jest genialnie pomyślana, z prawdziwym klimatem i bardzo przerażającą fabułą. Jeśli chcesz spróbować Agathy Christie, ale nie jesteś pewien, czy chcesz przeczytać o Herkulesie, Pannie Marple lub kimkolwiek z jej innych serii, to jest to idealne miejsce na początek. Samodzielna powieść, która naprawdę wyróżnia się i która wytrzymała próbę czasu.

Zdecydowanie rozumiem, dlaczego wielu uważa "I nie było już nikogo" za opus magnum Agathy Christie. W ciągu ostatniego roku przeczytałem - lub wysłuchałem - około 30 dzieł Christie. Z wyjątkiem jednej czy dwóch anomalii, jej książki nigdy mnie nie zawiodły. Zgadzam się z tymi, którzy nazywają ją królową kryminału. Większość jej historii o morderstwach i zagadkach wykorzystuje środki literackie, które są obecnie uważane za konwencje tego gatunku, i chociaż czytelnicy są zwodzeni przez fałszywe tropy i różne celowe zabiegi odwracające uwagę, jej zawodowym, lub amatorskim, detektywom zawsze udaje się wyciągnąć prawdę. Winni zostają ukarani, sprawiedliwości staje się zadość, a na świecie wszystko jest w porządku.

W "I nie było już nikogo" autorka zaburza swoją zwyczajową formę, gdyż rzuca wyzwanie oczekiwaniom czytelników, przedstawiając nam obsadę całkiem prawdopodobnych winnych postaci. Sprawiedliwość w "I nie było już nikogo" przybiera złowrogą rolę, ponieważ stajemy się zaangażowani w życie ludzi, których ktoś chce ukarać za zbrodnię.
Rymowana również nabywa ciemnego i śmiertelnego znaczenia, gdy Christie używa dziesięciu małych żołnierzyków do tworzenia, utrzymania i budowania napięcia. Jak historia postępuje, a liczba żołnierzyków maleje, to pozornie nieszkodliwy wierszyk wydaje się o wiele bardziej przerażający niż gdy pojawił się po raz pierwszy.
Jak zwykle Christie wykazuje bystry wgląd w ludzką naturę. Odcięci od reszty społeczeństwa, goście szybko zdają sobie sprawę z tragizmu swojej sytuacji... szybko padają ofiarą podejrzeń i coraz większego poczucia niepokoju. Zbrodnie, które mogli, ale nie musieli, popełnić, wzbudzają dalszą nieufność wśród i tak już podzielonej grupy. Również czytelnicy będą podważać wiarygodność tych postaci i w zależności od naszych uczuć wobec nich, będą mieć nadzieję na ich niewinność lub winę...

Dzięki skutecznym opisom Christie potrafi tchnąć życie w swoich bohaterów i ich osobowości. Zmieniająca się dynamika między tymi różnymi postaciami dostarcza nam jeszcze jednego źródła emocji. Podczas gdy ich różne wymiany zdań i dyskusje są dowcipne, odniosłem wyraźne wrażenie, że tym razem Christie ograniczyła swój humor.

Czytając kryminały często oczekujemy nazwania i schwytania przestępcy. Po tym następuje zwykle przywrócenie porządku moralnego i społecznego... "I nie było już nikogo" jest inaczej.