Freski fundacji Władysława II Jagiełły w kolegiacie wiślickiej

Niniejsza książka stanowi pierwsze pełne studium fresków zdobiących prezbiterium gotyckiej kolegiaty Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Wiślicy. Dzieła te, stworzone przez mistrzów ze wschodu na zlecenie króla Władysława II Jagiełły, zostały zabielone na początku XVII wieku. Freski zostały ponownie odsłonięte w dramatycznych okolicznościach, gdy kościół ucierpiał od ostrzału artyleryjskiego wojsk austriackich podczas I wojny światowej. Niestety, dodatkowe uszkodzenia spowodowały nieumiejętne próby restauracyjne, co sprawiło, że do naszych czasów przetrwały jedynie w formie fragmentarycznej, najczęściej w warstwie podmalówki.

Dzięki drobiazgowym badaniom ocalałych elementów udało się jednak odtworzyć pierwotne założenia artystyczne i wydzielić cztery różne style malarskie, a także zidentyfikować krąg, z którego wywodzili się ich artyści. Freski w Wiślicy różnią się zasadniczo od innych eastern europejskich dzieł wykonanych na zlecenie Jagiełły, takich jak te w kaplicy Świętej Trójcy w zamku w Lublinie, kolegiacie w Sandomierzu czy kaplicy Mariackiej w krakowskiej katedrze. Dowodzi to, że król zatrudniał artystów z rozmaitych środowisk artystycznych. Zaproszenie prawosławnych twórców do wykonania fresków w Wiślicy mogło mieć znaczenie symboliczne, jako próba podkreślenia przez władcę, pochodzącego z pogańskiej dynastii Giedyminowiczów, jego chrześcijańskich korzeni, a także uświadomienia polskim poddanym nowej, politycznej rzeczywistości. Te pozostałości malarskie są więc bezcennymi przykładami późnośredniowiecznej sztuki w Polsce.