Co nas drażni, co nas wkurza

Populacja świata, według prognoz International Programs Center przy U.S. Census Bureau, wynosiła 6 870 906 129 ludzi 24 września 2010 roku o 19:32 czasu uniwersalnego. Liczba ta jest imponująca, bo oznacza, że w tym samym dniu istniało ponad 6,8 miliarda odmiennych opinii na temat tego, co najbardziej nas irytuje. Przykłady są niezliczone: zgrzytanie paznokci po tablicy, kruszenie styropianu, poplątane kable słuchawek, zbyt głośne rozmowy telefoniczne w transporcie publicznym, czy mlaskanie podczas jedzenia. Są miejsca, zapachy i dźwięki, które wywołują w nas silne poczucie irytacji. Naszym jedynym pragnieniem w takich sytuacjach jest natychmiastowe zakończenie tego dyskomfortu. Jak to jest, że drobnostki mogą być tak uciążliwe? Dlaczego coś, co zasadniczo nie ma większego znaczenia, potrafi nas tak mocno denerwować?

Autorzy Joe Palca i Flora Lichtman zgłębiają te zagadnienia, odwołując się do badań i teorii psychologicznych, aby odkryć, dlaczego reakcje na pewne bodźce są tak intensywnie negatywne. Ich książka „Co nas drażni, co nas wkurza” pozwala zrozumieć, dlaczego cechy, które na początku w nowym partnerze mogą wydawać się atrakcyjne, z czasem zaczynają działać na nerwy. Dowiedzą się Państwo również, jak to się dzieje, że niektórych dźwięków nie potrafimy ignorować – co umiejętnie wykorzystywane jest przez służby medyczne i porządkowe. Ponadto, książka tłumaczy, dlaczego badania nad wydzieliną skunksów są tak skomplikowane, oraz w jaki sposób naukowcy wywołują irytację u ochotników, aby zbadać funkcjonowanie „zirytowanego” mózgu.

Dźwięki takie jak zgrzyt paznokci po tablicy czy zapach skunksa, które przypominają zapach zepsutego jedzenia, mogą wywoływać silne reakcje awersyjne. Reakcje te są wynikiem ewolucyjnego wykształcenia mechanizmów, które mają nas chronić i są powiązane z doświadczeniami zagrażającymi przetrwaniu. Organizmy reagują silnie na bodźce, które są kojarzone z niebezpieczeństwem. Często nie jesteśmy w stanie odróżnić prawdziwego zagrożenia od mniej istotnych zjawisk, przez co niewinne bodźce mogą być odbierane jako istotne. Wyobraź sobie, że siedzisz na tarasie, pijesz poranną kawę i czytasz gazetę, ale uporczywa mucha krążąca dookoła twojej głowy nie daje ci spokoju. Mimo usilnych prób jej przegnania, nic nie jest w stanie zniwelować tej irytacji. Jak można to wytłumaczyć?